Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 5

Sverrir Kristjánsson
Sverris, en þar var með vilja gengið að mestu framhjá sagnfræðilegum
ritgerðum; og var þá hugsað til þess að hefja útgáfu þeirra síðar. Því
miður varð ekki af því meðan Sverrir lifði.
Bækur Sverris Kristjánssonar, auk þeirra sem þegar hafa verið nefnd-
ar, eru þessar:
Siðskiptamenn og trúarstyrjaldir. 1942.
Frá Vínarborg til Versala, útvarpsfyrirlestrar. 1943.
Fornaldarsaga, ásamt Olafi Hanssyni. Fyrst gefin út 1949.
Bókin um Kína. 1950.
Kommúnistaávarpið. (Þýðing og ritgerð). 1949. Onnur útgáfa 1972.
Alþingi og félagsmálin (tímabilið 1845—1900), ásamt Jóni Blöndal.
1954.
Með Tómasi Guðmundssyni samdi hann ritsafnið Islenzkir örlagaþætt-
ir, tíu bindi, hið síðasta 1973.
Undirritaður hafði mikil samskipti við Sverri Kristjánsson í hálfan
annan áratug, og snerust þau samskipti mest um skrif hans í Tímaritið.
Ég kynntist því allvel vinnuaðferð Sverris. Hann var víkingur til vinnu,
í áhlaupum. Ég man ekki til að það hafi brugðizt að Sverrir skilaði hand-
riti í Tímaritið ef hann hafði lofað því, þó það væri kannski á síðustu
stundu, og átti hann þá til að koma með handrit sitt í morgunsárið eftir
að hafa setið við ritvélina um nóttina. En Sverri var ósýnna um þau
verk sem útheimtu aðsætni og þolinmæði. Atti hann það sammerkt
við meistara sinn Arna Pálsson. Mannkynssaga fjórðu og fimmm aldar
átti að vera upphaf stærra verks, enda ber form bókarinnar vott um það;
Jónas Jónsson kallaði hana réttilega í ritdómi „inngangsfræði miðalda-
sögu“. Sverrir hafði mikinn hug á að rita þá sögu að minnsta kosti til
loka elleftu aldar, en af því gat ekki orðið. Er það mikill skaði íslenzk-
um menntum. Ekki tjáir nú að grufla út í hvaða orsakir hafi einkum
legið til þess að Sverri varð ekki meira úr verki, enda kunna þær að
vera margbrotnar. Rétt er þó að minnast þess að starfsævi Sverris fór að
mestu í verk sem var enganveginn samboðið hæfileikum hans og getu,
og í öðru lagi: að hann lifði í menningarandrúmslofti sem ekki virðist
meta mikils það sem ágætt er, en hvetur fremur til framleiðslu miðlungs-
verka og er nægjusamt í fátækt andans.
Sverrir varð bráðkvaddur 26. febrúar. Hann varð sextíuogátta ára.
S. D.
99