Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 37

Shakespeare á meSal vot — Vélin Mikla
endum að slaka á henni andartak. Það er svo kyrrt, að menn heyrast anda.
Þetta er raunar sjálf kvika sögunnar.
Ríkarður talar. Vér kunnum þessi orð utanbókar:
Segið mér allir, hvað þeir skulu hljóta,
sem smnda á dauða minn með vítis-valdi
djöfullegs norna-seiðs, og hafa sveipað
líkama minn í sínum svarta galdri.
Hastingur lávarður vildi ekki egna göltinn. Hastingur lávarður átti vini
í Ráðinu. Hann trúði á löghlýðni. Hann var ekki mótfallinn valdnámi, en
vildi að það hefði við lög að styðjast. Fyrir aðeins þrem stundum hafði hann
mælt fyrir framgangi laganna. Hann neitaði að eiga hlut að því sem var
hreint ofríki. Hann vildi varðveita hinztu leifarnar af skömm og heiðri.
Hann var vænn maður. Það var hann. Það má vel vera, að Shakespeare
hafi aldrei séð sjó, eða vígvöll, eins og ýmsir lærðir ritskýrendur halda
fram. Hann var illa að sér í landafræði. Hann setur sjávarströnd á Bæheim.
Próteifur stígur á skip til að komast frá Verónu til Mílanóar, og beið flæðis.
Flórens er líka hafnarborg í huga Shakespeares. Og Shakespeare var ekki
heldur vel að sér í sögu. I leikritum hans vitnar Ulisses í Aristóteles, og
Tímon Aþeningur skírskotar til Seneku og Galenusar. Shakespeare var fá-
fróður um heimspeki, vissi ekkert um hernað, ruglaði saman venjum ýmissa
tímaskeiða. I Júlíusi Sesar slær stundaklukka. Þerna færir Kleópötru úr
lífstykkinu. A dögum Jóhanns landlausa nota menn púður í fallbyssur.
Shakespeare hafði aldrei séð haf, né orustu, né fjöll; hann kunni ekkert í
sögu, Iandafræði, eða heimspeki. En Shakespeare vissi, að á þessum ríkis-
ráðsfundi hlaut öðlingurinn Hastingur að taka fyrstur til máls, á eftir
Ríkarði, og kveða upp dauðadóm yfir sjálfum sér. Ég heyri enn rödd hans:
HASTINGUR: Kærleikur minn til yðar, herra, hlýtur
að hvetja mig á þessu tigna þingi
til þess að dæma; hverjir sem þeir eru,
verðskulda slíkir fantar dauðadóm.
Það er um seinan að bjarga höfðinu, en ekki of seint að óvirða sjálfan
sig; að koma sér til að trúa á galdur, og á djöfulinn, á hvað sem er; að
fallast á hvað sem er, síðustu klukkustundina áður en gengið skal í dauð-
ann.
131