Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 10

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 10
Tímarit Máls og menningar átti að sækja forustuliðið í þessa baráttu? Þjóðfrelsisforingjar Evrópu voru sem kunnugt er flestir úr hinni menntuðu borgarastétt, háskólaborgarar. Pólitískir forustumenn Islendinga voru að sjálfsögðu flestir af bændum komnir, sveitamenn sem höfðu tognað við orfið og árina, munurinn á þeim og uppruna þeirra í rauninni enginn annar en latína í Bessastaða- skóla og Lærða skólanum í Reykjavík og ýtti mátulega undir þótta þeirra án þess að þeir yrðu haldnir þeim stríða menntamannahroka, sem ein- kenndi svo mjög hið frjálslynda forustulið Danmerkur gagnvart vinnandi aiþýðu. Þegar litið er á hið íslenzka bændaþjóðfélag 19. aldar frá svokölluðu andlegu sjónarmiði og maður reynir að forvitnast um hvaða hræringar bærðust í brjóstum íslenzkra sveitamanna þá verður erfitt um svör. Það verður ekki vart á Islandi neinna bændahreyfinga á borð við þær, sem kenndar eru við Hauge í Noregi eða Grundtvig í Danmörku, trúrænar hræringar, sem höfðu að geyma félagslegar uppreisnartilfinningar og lág- stéttarbeiskju. I þessum efnum gætti helzt nokkurs skaphita hjá íslenzkum bændum er þeir gengu til drottins borðs og þótti messuvínið nokkuð vatns- borið. Þá var ekki að sökum að spyrja: pennafær maður tvíhenti fjöður- stafinn og sendi kvörtunarbréf undirskrifað af sóknarbörnunum til kon- ungs og kansellís og þess krafizt að náðarmeðali kaleiksins væri útdeilt hreinu og kláru. Því fór þó fjarri að þjóðfrelsisbarátta okkar á 19. öld hafi verið snauð að hugmyndafræðilegum kenningum, fræðilegum útlistunum. Þegar Jón Sigurðsson sendi heim til Islands með vorskipum ritgerð sína Hugvekju til Islendinga, er hann birti í Nýjum félagsritum var sem tundursprengju hefði verið varpað að okkar þungsvæfa bændaþjóðfélagi. Þar túlkaði Jón Sigurðsson stjórnmálakröfur þjóðarinnar sem sögulegan rétt, söguleg lagaákvæði skjalfest í Gamla sáttmála, sígild íslenzk réttindi, þótt þróun aldanna hefði þverbrotið samningsákvæðin. Nú loksins skildu íslenzkir bændur hvað um var að vera. Sjálfstæði Islands var ekki lengur fróm ósk, þegnsamlegast bænakvak, heldur réttur vor. Þessi túlkun Jóns Sigurðsson- ar var í raun og veru grundvöllur sjálfstæðisbaráttu okkar allt fram til þess er hinn nýi sáttmáli Dana og Islendinga gekk í gildi 1. desember 1918. Islenzkir bændur virðast hafa verið fæddir lögfræðingar með mála- þrasið í blóðinu. Þeir gátu legið í landaþrærnmálum árum saman út af eignarrétti á einni hundaþúfu og ekki linnt látum fyrr en þessi hundaþúfa 104
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.