Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 73

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 73
Manúel Rojas, Chíle skap um dýrðarríki. Skáldið greip síðan stöku sinnum til stílbragða, svo að hjakkið og haltrið frá sólsemrsglóð til dagsbrúnar yrði listrænt og ekki um of einhæft fyrir athygli lesandans. I nýríkum heimi sínýrrar vöru og fjölbreytts vöruúrvals var skylt að hafa einnig fjölbreytni í listum. Það var kall bandaríska tímans: höfund- urinn var sífellt að endurnýja sig, hann var nýr með hverri bók. Eins og allt annað var listin efnahagslegs eðlis, vara og peningar. Listin var ekki fyrir listina, að kröfu fagurkerans, heldur fyrir peningana. Hún hætti að vera hættulegur leyndardómur, og listamaðurinn var ekki neinn óútreikn- anlegur Loki, heldur ritverkamaður. Þetta voru einkenni „þjóðlegra" bókmennta Chíle á árunum fyrir og eftir seinni heimsstyrjöldina. Rojas reyndi að smeygja sér undan háfjalla- og heiðaskáldskapnum (þessi skáldskapur átti reyndar rætur að rekja til heiða- og háfjallabókmennta Englands á nítjándu öld), sem hlaut þjóð- legan einyrkjablæ og skásettan augnsvip indíánans við skrifborð einhvers undanvillings borgarastéttarinnar, alþýðuvinar, í Santíago eða Valparíso, sem hafði lært alþýðumál af þjónustufólkinu á æskuheimili sínu og ein- hverri ömmu. Rojas aðhylltist í fyrsm kenningar Tolstojs — tolstojskar nýlendur voru algengar í löndum Suðurameríku — síðan snerist hann á sveif með stjórn- leysingjum, en gerðist síðan marxisti. I bókmennmm hans gætti hins vegar anda frá Pedro Prado (1886—1952), sem skrifaði eitt skemmtilegasta verk chílenskra bókmennta, söguna af Alsíno. Hún fjallar um lítinn chílestrák, sem langar til að geta flogið. Hann klifrar upp í tré, detrnr á fluginu og verður að krypplingi. En úr kryppunni vaxa vængir og á þeim flýgur strákur í töfraheimi draumanna milli manna og hluta. En Rojas einskorðaði ekki verk sín við ljóðrænt flug ævintýrsins í furðu- heimi hins óbreytta manns, heldur hvarf hann að einslags hversdagsraun- sæi. Bestum árangri náði hann í Sonur þjófs, verki sem kom út í þremur bindum á árunum 1951—1958. Þetta eru minningar pilts, raktar frá æsku til sautján ára aldurs. Sagan segir frá munaðarleysi hans, fátækt, sulti, þátttöku í byltingartilraun, fangelsun, kunningjahópi hans og striti. Sagan er ekki af stofni evrópsks raunsæis. Hún er öðru fremur óður til frelsis sköpunar og skáldskapar. Rojas lýsir alþýðumanninum frá ýmsum hliðum, hann beitir tækni nálægðarinnar og veitir innsýn inn í víddir hins óbrotna manns, blessunarlega laus við viðhorf broddborgarans eða mennta- kommans. 167
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.