Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 54

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 54
Tímarit Máls og menningar festa í gangi himintungla, né í náttúrunni. Konungurinn er enginn Drott- ins Smurði, og stjórnmál ekki annað en íþrótt sem miðar að því að höndla og treysta völd. Heimurinn er ámóta fyrirbæri og stormur eða fellibylur. Veikir runnar svigna til jarðar, en há tré falla, rifin upp með rótum. Lög- mál sögunnar og lögmál náttúrunnar eru hvortveggju grimm. I hjarta mannsins fæðast ástríður sem eru skelfilegar. Draumalands-myndir Nýjunar-skeiðsins vekur Shakespeare hvergi upp nema í gleðileikjum sínum. I Ardenskógi hittast elskendur, sonur fær aftur þann arf sem hann var rændur, frjálsir menn veiða og syngja, réttlátur þjóð- höfðingi heimtir völd sín að nýju. En jafnvel sæluland Ardenskógar og ákafur draumur Jónsmessunætur spillast af innri mótsögnum. Samræmi er einungis hverfult andartak í kyrrð. Sældin er meinguð bitru spotti Jakobs. Ekkert meiri háttar verk sem Shakespeare samdi fyrir 1600, á því skeiði sem fræðimenn nítjándu aldar kenndu við bjartsýni, er hægt að kalla gleði- leik nema Hinrik fjórða. I Rikarða-lzWýnmsm báðum og í hinum Hinrik- unum er sagan eina hlutverk harmleiksins. Aðalpersónan í Hinriki fjórða er Falstaff. Lénsherrarnir miklu eru enn að lóga hver öðrum. Hinrik konungur fjórði, sem var nýbúinn að steypa Ríkarði öðrum af stóli og láta myrða hann ásamt fylgismönnum hans, friðþægði ekki fyrir glæpi sína með ferð til Landsins Helga. Bandamenn þeir sem lyftu honum til valda, hafa gert upp- reisn. Hann er í þeirra augum nýr harðstjóri. Bretland hið forna og Skot- land rísa upp. Sagan hefst að nýju á sínu upphafi. En í Hinriki fjórða leikur Sagan aðeins eitt af mörgum hlutverkum leiksins. Hann fer ekki aðeins fram í konungshöllinni og í húsagörðum lénskastalanna; ekki aðeins á víg- völlum, í fangelsunum í Turni, og á stræmm Lundúna, þar sem hræddir borgarbúar hraða sér framhjá. I grennd við konungshöllina er krá, kölluð „Galtarhöfuð“, þar sem Falstaff er konungur. Inn milli þátta í harðsnúnum sögulegúm annál hefur einhvernveginn verið smeygt mögnuðum renisans- gamanleik um feitan riddara, sem ámm saman hefur ekki séð á sér hnén fyrir gífurlegri ístru. Ég tek Ríkarð annan og Ríkarð þriðja fram yfir Hinrik fjórða. Mér finnst þeir miklu djúptækari og tilþrifameiri sem harmleikir. I þeim sýnir Shakespeare vél valdsins beinlínis, án alls uppspuna og vafningalaust. Hann steypir konunglegri hátign af stóli, sviptir hana allri sjónhverfingu. Hann sér að biðröð valdhafanna, vél sögunnar ein saman, nægir til þess. I Hinriki fjórða er staðan önnur. Ríkisarfinn á fyrir sér að verða þjóðhetja, sigur- 148
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.