Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 101

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 101
Umsagnir um bækur HEIMILDIR OG SAGA Á síðasta áratug var farið að hafa mjög í hávegum þá bókmenntagrein sem kölluð hefur verið heimildabókmenntir eða skýrslubókmenntir. Með heitinu er höfðað til þess að í slíkum bókum er í meira mæli en venja er til í skáldbók- menntum stuðst við heimildir á borð við skýrslur og skjalagögn eða þar eru birtar heimildir um eitthvað sem raun- verulega hefur verið eða gerst. Eins og sjá má á þessari ófullkomnu skýrgrein- ingu spannar hugtakið yfir harla vítt svið og er álitamál hvort um slíka nýj- ung sé að ræða að réttlætanlegt sé að tala um sérstaka grein bókmennta. Bæði hafa höfundar skáldsagna, eink- um sögulegra, oft reist verk sín á sagn- fræðilegum heimildum, svo langt sem þær hafa náð, og einatt hafa fræðimenn á sviði sagn- og félagsfræði dregið sam- an, unnið úr og birt gögn og heimildir um ákveðna þætti sögu og þjóðlífs. Engu að síður er eftirtektarverð sú áhersla sem fjöldi höfunda tekur að leggja á þau raunveruleikatengsl bók- menntanna sem heimildunum er ætlað að tryggja. Víst mætti skrifa langt mál um orsakir þessa bókmenntalega fyrir- brigðis en hér skal aðeins drepið á örfá atriði sem virðast hafa átt þátt í þessari þróun. En þar er það m a athyglisvert að margir skáldsagnahöfundar hafa horfið frá eiginlegri skáldsagnagerð að þessu formi. (Hitt er svo annað mál þegar skáldsagnahöfundar hafa notfært sér hið ytra form bókmenntagreinarinn- ar með tilbúnum skýrslum eins og t d er gert í Kristnihaldi undir Jökli). Frá upphafi skáldsagnagerðar hefur viðleitni til að líkja eftir raunveruleik- anum greint skáldsögu frá flestum öðr- um bókmenntategundum (þó hægt sé að benda á margar undantekningar). Þetta hefur frá upphafi m a komið fram í ytri einkennum eins og notkun al- gengra nafna bæði á mönnum og stöð- um, atburðir látnir gerast á raunveru- legum stað og stund eða a m k í um- hverfi sem er náin hliðstæða við ákveð- ið kunnugt umhverfi. En skáldskapur verður alltaf skáldskapur, hve senni- legur sem hann er, og með þróun fjöl- og fréttamiðlunar hefur dramatískur og raunar dramatíseraður veruleiki fengið inngöngu á heimili almennings og í líf hans. Hér er áreiðanlega ein ástæðan til að höfundar taka að skrifa heimilda- sögur; samkeppnin um markaðinn og um leið sú þörf fyrir stöðugar nýjungar i listum eins og öðru sem einkennir markaðssamfélag okkar hér á Vestur- Iöndum. Þetta er þó aðeins ein ástæða. Aðra er að finna í kreppu raunsærrar skáldsagnagerðar þar sem hefðbundnar aðferðir hafa reynst vanmegnugar að gera flóknum samfélagsveruleika sam- tímans verðug skil. Með því að snúa sér beint að heimildum um það sem 195
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.