Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 91

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 91
Ólafur Jóhann Sigurðsson og ríkja í húsum gömlu hjónanna á Rauðalæk. í þessari sögu er það deg- inum Ijósara að samviska og hjartalag sveitamannsins eiga örðugt upp- dráttar. Hvert sem litið er í því reykvíska samfélagi sem þar er lýst virðist ríkja sami siðferðislegi slappleikinn. Græðgi og sýndarmennska einkenna þá sem setja svip á þjóðlífið og bestan hljómgrunn fá hjá þjóðinni. En hér koma líka glöggt í ljós veilur í þeirri hugmyndafræði sem Páll Jóns- son hefur haft með sér að heiman frá ömmu sinni, því meðal þeirra dyggða sem hún hefur innrætt honum er húsbóndahollustan, og hvernig fer fyrir samvisku og hjartalagi þjónsins ef húsbóndann skortir hvort tveggja? Viðbrögð Páls við þessum vanda verða þau að reyna að þjóna tveimur herrum og svíkja hvorugan, hvorki gangvirkið í brjósti sér né braskarann Valþór húsbónda sinn. I bókarlok stendur hann á þeim tíma- mórnm að ekki sýnist lengur nokkur kosmr að víkja sér undan því að taka afstöðu: með hernámsliðinu hefur veruleikinn ruðst inn í heim hans með áþreifanlegri hætti en svo að undan honum verði vikist: Mér fannst ég hafa elzt um mörg ár á nokkrum klukkustundum. Eg heyrði stelk kvaka í miðjum skarkala þessa hernámsmorguns, en kvakið fékk mér ekki framar neinnar gleði. Sú tilfinning í brjósti mér, sem ég hef líkt við gangvirki, virtist horfin með öllu. Eftir var þögn. Eftir var tóm eitt og þögn. (Gangvirkið, 317) Nú hafa atvik hagað því svo að við höfum lítið frétt af Páli þessum Jónssyni síðan og vimm fátt um það hvort gangvirkið gamla hafi tekið að tifa í brjósti hans á nýjan leik en kannski er leyfilegt að vonast eftir að enn geti verið einhverra frétta af honum að vænta. Síðasta skáldsaga Olafs Jóhanns, Hreiðrið, kom út árið 1972. Hún gerist eins og ég nefndi áðan á okkar tíma, í velmegunarþjóðfélagi eftir stríð. Mynd samfélagsins er æði dökk, jafnvel dekkri en í Gangvirkinu. Fátækt er að vísu ekki til trafala en samfélagið er gegnsýrt siðferðislegri upp- lausn og spillingu. Það birtist ekki aðeins hjá drykkfelldri og lauslátri æsku og bröskumm í útgerð og verslun, sem eru samir við sig, heldur einnig í bókmennmnum, bæði hjá þeim sem semja bókmenntir og fjalla um þær. Olafur Jóhann er hér bersýnilega mjög uggandi um framtíð þessa samfélags; ábyrgð rithöfundarins og megin hans eða vanmegin til að leggja málstað lífsins lið eru aðalviðfangsefni hans í bókinni. Og vita- skuld er það svo að þótt bókin fjalli um rithöfunda er hér um að ræða spurningar sem leita á hvern hugsandi mann hvert sem lífsstarf hans er. 185
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.