Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 22

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Blaðsíða 22
Tímarit Máls og menningar margra kynslóða á nítjándu öld; meiri stillingu, eða að minnsta kosti meiri skilningi. Ekki telst það nein listræn nauðsyn nú á dögum, að flestar persónur leiksins þoli grimman dauðdaga, né heldur nein meginregla í harmleik, sem veita skuli geðhreinsun, ellegar sérkenni á skáldskap Shake- speares. Nú er dráp aðalpersónanna fremur talið söguleg nauðsyn, eða að minnsta kosti það sem vænta má. Jafnvel Títus Andrónikus, sem Shake- speare samdi, eða endursamdi, sama ár og Ríkarð þriðja, er í augum nú- tímafólks annað og meira en þau hlálegu ókjör af þarflausum hryllingi, sem þar blöstu við rýnendum á nítjándu öld. Og þegar Títus Andrónikus er settur á svið að hætti Péturs Brooks, þá eru áhorfendur nú á dögum vísir til að taka blóðbaðinu mikla í fimmta þætti með jafn áköfu lófataki og eirsmiðir, skraddarar, slátrarar og hermenn á tíð Elsabetar. Þá var þeim leik fagnað með kosmm og kynjum. Þegar nútíma leikhúsgestir komast að raun urn, að viðfangsefni Shakespeares eru söm við sig á vorri tíð, standa þeir oft óvænt við hlið samtímamanna hans, eða fá að minnsta kosti færi á að skilja þá vel. Þetta á sérstaklega við söguleikina. Söguleikir Shakespeares bera nöfn konunga: ]óhann landlausi, Ríkarður annar, Hinrik jjórði, Hinrik jimmti, Hinrik sjötti, Rikarður þriðji (Hinrik áttundi er verk sem Shakespeare samdi að nokkru leyti undir lokin á bók- menntaferli sínum, og á ekki samleið með söguleikjum hans nema að nafninu til). I Jóhanni landlausa er fengizt við atburði í lok þrettándu ald- ar; en að öðru leyti fjalla söguleikir Shakespeares um þá valdabarátm sem háð var á Englandi frá lokum fjórtándu aldar þar til síðast á hinni fimmt- ándu. Þeir renna saman í sögulega heild, sem tekur yfir heila öld, og skiptist í langa kafla eftir stjórnendum. En þegar kaflar þessir eru lesnir í tímaröð, gerist sú hugsun áleitin, að fyrir augum Shakespeares standi sag- an kyrr. Hver kafli opnast og lokast í sama fari. I sérhverjum þessara leikja fer sagan heilan hring og hverfur aftur til síns upphafs. Þessi hring- rás, sem endurtekur sig æ hin sama, er valdaskeið konunganna hvers af öðrum. Sérhver af þessum miklu sögulegu harmleikjum hefst á baráttu til valda, eða til að treysta völd. Sérhverjum þeirra lýkur á dauða konungsins og nýrri krýningu. I sérhverjum söguleik dregur hinn löglegi einvaldur lang- an slóða af glæpum. Hann hefur útskúfað þeim aðalsherrum, sem greiddu honum veg til valda; hann myrðir fyrst fjendur sína, síðan fyrri fylgis- menn; hann tekur þá af lífi, sem gætu gert kröfu til krúnunnar. En hon- um hefur ekki tekizt að lífláta þá alla. Ungur prins hverfur heim úr út- 116
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.