Tímarit Máls og menningar - 01.07.1976, Side 81

Ólafur ]óhann Sigurðsson
r
flutt á samkomu Norðurlandaráðs 1. marz 1976
Háttvirta samkoma.
Naumast þarf að minna á það, að engin bókmenntaverðlaun, hversu
ágæt sem þau kunna að vera, geta breytt þeim verkum sem verða þeirra
aðnjótandi. Verkin eru söm eftir sem áður, vaxa hvorki né minnka, því
að líf þeirra er eklci undir stundargengi komið, heldur duldum lögmálum.
Þess eru dæmi að sumir höfundar slíkra verka láti verðlaunin stíga sér til
höfuðs og hljóti af varanlegt tjón; en langflestir reyna að halda áfram
starfa sínum eins og ekkert hafi í skorizt, nema hvað þeir eru ef til vill
venju fremur glaðir í bragði nokkra daga — og verða ef til vill að sætta
sig um hríð við tafir og önnur óþægindi. Fái íslenzkur höfundur bók-
menntaverðlaun sem eftir er tekið, má hann til að mynda vera við því
búinn að frændur og vinir á Norðurlöndum reki upp stór augu og segi:
Höfum aldrei heyrt mannsins getið, aldrei lesið neitt eftir hann; ellegar
þá spyrji: Er hann raunverulega til? Er þetta ekki lygi og prettur? Ongvu
að síður verð ég að játa, að ég er hlynntur verðlaunum af þessu tagi, en
því veldur tvennt — og aðeins tvennt.
Sú er skoðun mín að ekkert sé líklegra til að glæða skilning á þjóð og
efla einlægan vinarhug í hennar garð en náin kynni af bókmenntum
hennar og listum. Eg hef lengi litið svo á, að kynning íslenzkra bók-
mennta á erlendum vettvangi sé veigamikill þáttur í baráttu þjóðar minnar
fyrir varðveizlu sjálfstæðis síns í viðsjálum heimi. Lífsbarátta íslendinga
hefur ætíð verið hörð, en að undanförnu höfum vér ekki aðeins orðið að
berjast við náttúruöflin, jarðelda, snjóflóð, landskjálfta, heldur virðist eitt
stórveldanna stefna að því að svelgja gersamlega frá oss þá lífsbjörg sem
er forsenda þess að íslenzkt þjóðfélag í núverandi mynd fái staðizt. Eg
leyfi mér að vona að verðlaun þau, sem mér voru veitt, stuðli ekki ein-
vörðungu að því að Norðurlandaþjóðir kynnist ýmsum verkum mínum,
heldur aukist jafnframt áhugi þeirra á verkum sumra starfsbræðra minna,
sem hefðu öngvu síður en ég — og ef til vill miklu fremur — átt skilið
175