Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Qupperneq 102

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1977, Qupperneq 102
Tímarit Máls og menningar sem Halldór Laxness er löngu frægur fyrir. Sama má raunar segja um flestar aðrar mannlýsingar bókarinnar, hnit- miðaðar og skýrar og oft eilítið skop- færðar. Það er í rauninni furða hve margir koma við svo stutta sögu, en höfundur hefur valið þann kost að marka þessu stutta skeiði ævi sinnar stað í tímanum og gefa því merkingu með því að miða það við sundurleitan hóp einstaklinga sem — flestir af tilviljun — eiga með honum samleið einhverja stund úr ár- inu sem frá er sagt. Mestur er þar hlutur Jóns Pálssonar frá Hlíð sem verður að e.k. kontrapunkti í þessari mynd af listamanninum ungum. Jón Pálsson verður listamaðurinn sem á sína lútu en spilar aldrei, líklega frumdæmi margra persóna í bókum HL, þeirra sem birta andstæðuna milli hugsjónar og veruleika. I fyrstu kann lesanda að finnast und- arlegt og aðalefni bókarinnar óviðkom- andi hve tæpt er á örlögum eða ævi- ferli margra, sem af tilviljun ber fyrir höfundinn, án þess að þeir hafi í raun og veru minnstu áhrif á hann eða lífs- hlaup hans. En einmitt þessi dæmi valda því að smátt og smátt fara að sækja að lesandanum spurningar: hversvegna? Hversvegna verður einn skammlífur ó- gæfumaður, annar metnaðarlaus utan- garðsmaður (en kannski gæfumaður) í erlendri borg í áratugi, en sá þriðji heimsþekktur listamaður? Þessum spurn- ingum er ekki svarað í sögunni enda þykist höfundur sjálfsagt ekki vita svar- ið. Þó er ekki laust við að á einum stað sé gefið undir fótinn íslenskri for- lagatrú fornri um gæfumenn og ó- gæfumenn, sem líkt og bera örlög sín utan á sér, en það er þegar formand Scheuermann kveður ógæfumanninn Jón Pálsson frá Hiíð með þessum ummæl- um um höfund bókarinnar: Jeg tror han har en stor fremtid for sig. Flestir íslenskir höfundar endurminn- inga kosta kapps um að tala vel um alia og best um þá sem allir hafa talað vel um áður. Þetta er auðvitað dyggð í sjálfu sér, þótt hún togist reyndar á við aðra dyggð, sannleiksástina, en ekki vænleg undirstaða góðra bóka eða skemmtilegra. En menn eru orðnir svo vanir þessu að þeir hrökkva við — þrátt fyrir fyrri reynslu af skrifum HL — þegar hann setur á blað dálítið stráks- leg ummæli um þau mikils virtu þjóð- skáld, Einar Benediktsson og Matthías Jochumsson. Það er þó harla fróðlegt að lesa um það hverjum augum hann hefur litið á ýmis okkar helstu skálda, bæði þegar hann var sautján ára og reyndar síðar, en auðvitað mega menn ekki rugla saman persónulegum vitnis- burði af því tagi, sem hér er um að ræða, og einhvers konar fræðimennsku. Frásögnin af samræðum þeirra Halldórs og Jóns Helgasonar um samtímaskáldin er ágæt og merkileg heimild um smekk og afstöðu næmra ungra manna um 1920. Allt sem segir frá bóklestri og bókakynnum í Ungur eg var er vita- skuld hið merkasta heimildarefni. Það er t. d. eftirtektarvert hvað það er í verkum Strindbergs sem hrífur Hall- dór og leiðir hann á vit þessa meistara. Ungur eg var er í heild ákaflega læsileg bók og vel gerð. Hins vegar gerir fjarlægðin frá persónunum, hið ólympska viðhorf, það að verkum að lesanda getur stundum þótt kuldalega og jafnvel þóttalega sagt frá, og sjálf- sagt fellur mönnum sú afstaða misvel í geð. En því má ekki gleyma að hún er nátengd ýmsum bestu kostum bókar- innar, svo sem hinni hófstilltu kímni. 212
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.