Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Síða 8

Tímarit Máls og menningar
verkinu, hafi verið til í það einhver botn. Orðrómurinn segir að lifnaðar-
hættir Hasséks væru þannig (eftir að hann loksins hætti að flakka og settist
að í Prag) að hann vaknaði dag hvern uppúr hádegi með dúndrandi timbur-
menn, færi útá krá og sækti sér í tveggjalítra krús af bjór, færi með krúsina
inn til sín, læsti að sér, sypi á bjórnum annað veifið milli þess sem hann söng
stanslaust í tvo tíma.
Hann var þó einn laglausasti maður sem um getur í gjörvallri Tékkóslóv-
akíu fyr og síðar.
Þegar hann var þannig búinn að syngja huga sinn tóman greip hann penna
og blað og skrifaði hratt og viðstöðulaust niður þær sögur er fossuðu í
tóman hugann. A skrifið leit hann síðan aldrei meir, fór með sögurnar í
næsta dagblað (þá voru blöðin enn ekki farin sjálf að tileinka sér leyndar-
dóma lygasögunnar) og seldi fyrir ölkostnaði kvöldsins og eitthvað framá
nóttina. Aldrei hrukku þó ritlaunin fyrir þessum eldsneytiskostnaði skáld-
skaparvélarinnar og núorðið mega fræðimenn pæla í því að finna öll þau
dulnefni sem Hassék þurfti að nota til að rukkarar kæmust ekki að því
hvenær hann seldi blaði sögu. Dulnefnin eru hátt á annað hundrað og
fundnar sögur voru seinast þegar ég vissi kringum 2000.
En þessi aðferð dugði ekki við söguna um Góðadátann.
Sagt er að Hassék kæmi einhvern daginn útá krá að sækja mjöð á söng-
könnuna sína. Vertinn fyllir á könnuna og lætur hana á skenkinn. Þá kemur
þar inn vinur Hasséks og býður honum með sér heim. Þangað fór hann
ósunginn, bað vertinn að geyma könnuna um stund. Þar stendur kannan
enn og bíður söngvarans því hjá þessum vini sínum fékk Hassék húsaskjól
til frambúðar, lagðist þar banaleguna og skrifaði mestan hluta Góðadátans.
Dó tæplega fertugur. Arið 1923. A útmánuðum.
Þessi saga gengur svona í Prag. Hún er veruleiki hvort sem hún er stað-
reynd eða ekki því fólk trúir henni.
Vitaskuld er saga einsog Góðidáti enginn kaldhamraður samsetningur held-
ur lífræn jurt sem sprottið hefur einsog baunagras laust úr álögum uppaf
höfundi sínum þegar búið var að vökva hann með 1500 hektólítrum af bjór.
Og dauðinn fór á hann gegnum lifrina meðan leifarnar af heilanum
spunnu sögu eftir sögu og hendurnar þeystu með pennann yfir drifhvítan
pappírinn.
Nema hvað?
Utfrá þeim dæmum sem MK nefnir um rismiklar skáldsögur samtímahöf-
unda (þeir eru um það bil hundrað ára gamlir) einsog Hassék, Kafka og
Joyce mætti líka álykta sem svo að skáldsagan væri blóðsuga eða morðingi
126