Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Page 97

sem sagan spinnst, þráðurinn liggur í
gegnum hin flóknu samspil hinna ýmsu
þríhyrninga klíkunnar, er bíða frumsýn-
ingar á ómerkilegum söngleik í Þjóð-
leikhúsinu, sem Ingunn og Guðrún leika
í, og afmælisboðs hinnar síðarnefndu. A
hann er klippt með fósturláti Guðrúnar
og sjálfsmorði Marteins. I gegnum þessa
atburði vefur sagan sig áfram og ekki
alltaf ljóst hvað er veruleiki og hvað
skáldskapur, hvort sagan er spunnin í
eyður atburðarásar sem gerist í huga
Péturs eða er raunveruleg. Frásagnarað-
ferðin, djarfleg skipting sjónarhorns
milli Péturs og annarra persóna úr klík-
unni, milli fyrstu og þriðju persónufrá-
sagnar, lætur slíkt ekki uppi, enda Pétur
ekki maður sem leggur allt á borðið í
fyrstu atrennu eða annarri, jafnvel ekki
þeirri þriðju. Skýringar á orðum og
hegðun persóna liggja heldur ekki á
lausu því Pétur er jafn eigingjarn á sjálf-
an sig við lesendur og hann er í öðrum
mannlegum samskiptum, sem er af hinu
góða bókmenntalega séð, þó ef til vill
hefði mátt rugla sjónarhornið enn meira
frásögninni að skaðlausu. En hversu
trúverðugur er Pétur? Hann gjörþekkir
það fólk sem hann er að lýsa, þekkir
viðbrögð þess og veit við hverju má
búast, en það þarf ekki að hindra að
hann liti frásögnina eigin litum. Sjálf
trúði ég honum satt að segja mátulega.
Finnst að minnsta kosti rétt að hafa
alltaf í huga hver hér segir frá.
Persónugallerí þessarar bókar er
mannmargt, aukapersónur fjölskrúðug-
ar og sérlega vel gerðar ekki síður en
aðalpersónur, allar dregnar ýktum
dráttum.
Aðalpersónurnar hringsóla enn sem
fyrr hver í kringum aðra í lokuðum hópi
klíkunnar, uppþornuðum tilfinninga-
heimi þar sem gildi karlmanna ráða.
Umsagnir um bœkur
Við kynnumst vefaranum Aðalbjörgu
sem fylgt hefur Halldóri og Pétri frá
gamalli tíð og velgt ból þeirra eftir ósk-
um og kannski um fram það (106); Aðal-
björgu sem grætur yfir þessum kaldrifj-
uðu strákapöttum sem hún veit að hafa
hana aðeins að fótaþurrku (50). Hún
virðist sú kvengerð sem þá aðeins hrífst
af karlmanni að hann sé annarri bundinn
og svíður að konur skuli tortryggja hana
fyrir vikið. Hún lætur alltaf undan ósk-
um Halldórs, viðhalds síns þessa stund-
ina, því hún hefur valið sér stað við hlið
karlmannsins, hún hlýtur því alltaf að
gefa eftir hvað sem í skerst, ekki af ást
heldur ótta við að karlmaðurinn fari,
sem hann og gerir fyrr eða seinna.
Onnur kvenmyndin er Guðrún, kona
Halldórs, og Hjördís, kona Péturs, í
hlutverkum hinna tryggu eiginkvenna
sem trúað hafa blint á eiginmenn sína og
drauma þeirra og öllu til fórnað. En nú
er biðlund Guðrúnar á þrotum gagnvart
eiginmanni sem „fer reglulega yfir á ávís-
anareikníngnum, drekkur sig fullan dag
eftir dag og drattast ekki heim fyrren
undir morgun." (33). En hún er ófrísk
að öðru barni þeirra og að auki föst í
„úreltum“ hugmyndum um trúmennsku
og staðfestu — og ást (33).
„Karlmenn skiptast í tvo hópa, þá sem
elska margar konur stutt, og hina sem
elska engan nema sjálfan sig,“ (9) segir
völvan. I þessari bók virðast allir karl-
mennirnir vera í síðari hópnum, nema
Marteinn, sem hvorugum hópnum til-
heyrir.
„Ég kunni ekki að elska,“ (112) segir
Pétur Ingunni er þau rifja upp á við-
kvæmri stund fyrri kynni. Og hann hef-
ur ekkert lært. Hans trú er að maðurinn
„sé slóttugt, grimmt og miskunnarlaust
dýr sem leyfir sér því aðeins smávægi-
lega siðferðislega væmni að hann sjálfur
215