Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Blaðsíða 142

Tímarit Máls og menningar
Nokkuð liggur það í eðli efnis og að-
ferðar, a. m. k. fyrir þá lesendur sem
ekki eru tölfróðir eða hagfróðir; þeir
verða bara að bíta í það súra epli. Þó
held ég að létta mætti undir með vissum
lagfæringum á efnisröð og með miklu
fyllri útskýringum á þyngstu atrið-
unum.
Ekki bætir úr skák, að bókin er sneisa-
full af alls konar prentvillum, en leiðrétt-
ingar á flestum þeim verstu fylgja á
blaði, og skyldi hver maður færa þær inn
áður en hann les.
Svo er afleitt að þurfa að lesa bókina á
ensku. Raunar heldur ófimlegri ensku
(og veit ég þó ekki gjörla hvar enskan er
gölluð í sjálfu sér og hvar afskræmd af
setjaravillum). En það er ekki bara það,
heldur er óhjákvæmilega til trafala fyrir
Islending að fá ekki á frummálinu rót-
gróin hugtök og heiti úr þjóðlífinu, svo
og orðalag heimildanna þar sem því er
að skipta, íslenskra og danskra. Efnið er
líka svo sérhæft, að það teygist víða út
undan þeim orðaforða sem okkur er
flestum tamur á ensku. Það er meira að
segja ekki alveg laust við efnisvillur sem
hljóta á einhvern hátt að stafa af veseni
með enskuna, svo sem sú staðhæfing
(bls. 11) að þegar á söguöld hafi rœktar-
land verið á þrotum og ekkert land látið
liggja í tröð (no new land to break . . .
no land allowed to lay [svo] fallow).
Það þyrfti sem sagt endilega að koma
bókinni á framfæri í íslenskri gerð,
sæmilega alþýðlegri. Það verðskuldar
hún margfaldlega.
Helgi Skúli Kjartansson
EÐLI DRAUMA
Matthías Jónasson: Eðli drauma. Til-
raun til sálfræðilegrar túlkunar. Bókaút-
gáfa Menningarsjóðs, Reykjavík, 1983.
Sjaldgæft er að menn setji saman stór og
vönduð fræðirit, þegar þeir eru komnir á
níræðisaldurinn. Þess eru þó dæmi. Eitt
þeirra er prófessor Matthías Jónasson. A
síðastliðnu hausti, þegar hann var að
hefja 82. æviárið, kom út bók hans Eðli
drauma, 300 bls. rit, efnismikið og
vandað í alla staði. Að baki þessu riti er
bersýnilega geysimikil vinna: firnamikill
lestur fræðirita, mat þeirra og yfirvegun.
Engin ellimörk er unnt að greina á þessu
ritverki. Oll umfjöllun höfundar er hnit-
miðuð og einstaklega skýr. Mér er og til
efs að sú ritleikni og næmleiki á íslenska
tungu, sem höfundur er löngu kunnur
fyrir, sé meiri í öðrum ritum hans. Vera
má raunar að sumum finnist dr. Matthí-
as rita þungt mál, *n sá þungi er þá
einkenni þrautþjálfaðrar hugsunar, sem
fæst við flókin viðfangsefni, og hlýtur
jafnframt að gera ráð fyrir nokkurri ein-
beitingu af hálfu lesandans. Slíkt er eng-
um vorkunn, því að í því er fólgið gott
og hollt nám.
Dr. Matthías er að líkindum kunnast-
ur sem uppeldisfræðingur og skólamað-
ur. Rit hans Athófn og uppeldi (1947),
Nýjar menntabrautir (1955), Nám og
kennsla (1971), auk fjölmargra ritgerða,
eru öll uppeldis- og kennslufræðilegs
eðlis. Um langt skeið gegndi hann próf-
essorsembætti við Háskóla íslands, —
raunar sá fyrsti —, og um árabil var hann
virkur þátttakandi í skólamálaumræðu í
landinu.
A síðari árum virðist hugur dr.
Matthíasar hafa beinst meir og meir að
hreinsálfræðilegum viðfangsefnum. Um
það bera vitni þrjár bækur hans:
132