Tímarit Máls og menningar - 01.02.1985, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar
II. Hvað er góð þýðing?
I sérstöku jólahefti sem Den norske bokklubben gaf út árið 1976 birtist
viðtal við norska þýðandann Trygve Greiff, þar sem hann er spurður að því
hvað hann telji góða þýðingu og hvaða hættur þýðanda beri að varast.6) Svör
hans má draga saman í þrjú meginatriði.
I fyrsta lagi má þýðandi aldrei treysta um of á sjálfan sig og þekkingu
sína, og eitt af frumskilyrðunum er að hann kunni að slá upp í orðabók:
— Det er farlig á stole for meget pá seg selv og sine kunnskaper. Man má hele
tiden v*re mistenksom. Nár det f. eks. i en tysk tekst stár „nicht weniger als“,
skulle man jo tro at de betydde „intet mindre enn“, men det korrekte er „alt
annet enn“. Man kan ikke slá opp ofte nok, for selv om man kjenner seks
máter á oversette et ord eller uttrykk pá, kan man i ordboken finne en
syvende, som er bedre — eller kanskje den eneste riktige.
í öðru lagi verður þýðandinn að gæta þess að vera trúr textanum og
höfundinum:
. . . hver forfatter har jo sin stemme. Den oversatte boken har ogsá en
stemme. Og den skal ikke være oversetterens! Oversetteren má pröve á
etterligne forfatterens stemme. Og det klarer han ikke hvis det er noe ved
forfatterens temperament eller stemningsleie eller fantasi eller rytmefölelse
eller humor eller patos som han ikke helt forstár, ikke kommer „pá innsiden"
av.
í þessu sambandi varar hann alveg sérstaklega við, að þýðandi blandi
sjálfum sér inn í textann, trani sér fram:
Da har han forbrutt seg mot forfatteren. Dessuten risikerer han á ödelegge
noe av det fineste og sunneste ved oversetteryrket — anonymiteten,
selvforglemmelsen, dette at det ikke er sine egne tanker og fölelser, sitt eget
kjære sjeleliv han bringer til torvs. Á oversette er ingen ego-trip. . .
I þriðja lagi verður þýðandi að kunna það sem Trygve Greiff kallar að
lesa og skrifa. Hann verður að hafa skilið verkið áður en hann byrjar að
þýða það, og hafa hæfileika til að endurskapa það á nýju skáldlegu máli. Til
þess að geta það verður hann sífellt að framkalla fyrir sér veruleikann að
baki orðanna, gera sér skýra mynd af því sem verið er að lýsa.
I hverju þetta felst útskýrir hann svo nánar:
108
Det „bakenfor“ kan være noe fra den ytre virkelighet: et slagsmál, et
landskap, en bygning — eller fra den indre: en tanke, en stemning, en innsikt.