Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Blaðsíða 35

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Blaðsíða 35
ógn árvekni okkar og meðvitund. Allt í einu skynjum við tilveruna umhverfis okkur á nýjan hátt; sjón okkar verður næmari, auga- brúnir lyftast, sjáöldur víkka. Allt í einu sjáum við það sem við höfðum horft á en ekki tekið eftir — hættan skerpir skiln- ingarvitin. Hryllingskvikmyndir styðja þetta ferli. I þeim deyr enginn með lokuð augu, eins og fyrr segir; í þeim sjá menn og öskra. Myndir eins og Psycho (1960) og Halloween (1979) sýna okkur að morðinginn deyr aldrei. Þó að við stingum úr honum augun rís hann upp á nýjan leik ef við höldum ekki vöku okkar, ef við gleymum eða afneitum nærveru hans. Okkur er nauðugur einn kostur að vera viðbúin öllu. Myndimar sýna þennan varanleika með formlegum hætti. Þannig tekur sálfræðingur til máls undir lok Psycho og útskýrir sálsýki morð- ingjans, færir hana í búning orða og kenni- setninga. Heimur sem gengið hafði af vitinu verður skiljanlegur að nýju; tungu- málið nær valdi yfir honum. Okkur er sýnt fram á að ógnin hafi verið tímabundin und- antekning—að við þurfum ekkert að óttast. Lokamyndskeiðið af morðingjanum, Nor- man Bates, gefur þó annað til kynna. Við sjáum hvemig hann breytist í móður sína— við horfum í svört augu hans og greinum annarlega vídd sem gerir alla túlkun mark- lausa; sjúkdómur eða ekki — það skiptir engu máli. Hamskiptin eyða nýfenginni öryggiskennd okkar. Við sitjum uppi með sannleika Normans — skot þess auga sem drepur, annarlegs auga sem leysist upp í mynd af bíl sem dreginn er upp úr mýri. Og við vitum að í bílnum er gegnumstungið lík af konu, að hryllingnum er ekki lokið, að okkar bíður nýtt auga, andvana og brostið. Og við sameinumst þessu auga á ómót- stæðilegan hátt, og horfum með því sem ekki sér á eitthvað sem ekki er til... Norman Bates (Anthony Perkins) í kvikmyndinni Psycho frá 1960. Leikstjóri: Alfred Hitchcock. TMM 1991:1 25
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.