Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Side 92

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Side 92
Aðeins skáldsagan var eftir og nú var kom- ið að henni. Annað áttu þessir höfundar ekki sameiginlegt enda hafa þeir farið ákaflega ólíkar leiðir í verkum sínum. Um og eftir 1980 fóru þessir höfundar að gefa út bækur um eigin fortíð. Þá glotti margur gagnrýnandinn og sagði að það væri einkennilegt að þau, sem forðum hróp- uðu hæst að persónan væri ekki til, væru nú, þegar aldurinn var farinn að segja til sín, að gera sig sjálf að aðalpersónum bóka sinna. Þetta væri sönnun þess að nýsagan hafi verið geld frá upphafi, því á ævikvöldinu fari nýsöguhöfundamir að skrifa í hefð- bundnum stíl, knúnir af þörf fyrir að segja sögu sína. Auðvitað var þetta tóm meinfýsi, því hver þessara höfunda hefur búið til mjög frum- lega aðferð til að rita ævisögu sína. Auk þess er augljóst samhengi milli tilrauna þeirra með skáldsöguna og sjálfsævisögu- ritunar þeirra, og er því ekki fráleitt að tala um nýsjálfsævisögu. Hér verður sagt frá þremur úr þessum hópi, þeim Nathalie Sarraute, Marguerite Duras og Alain Robbe-Grillet. Rætt verður um hvem höfund fyrir sig, lýst einkennum fyrri verka hans og því hvemig hann fer að því að segja frá sjálfum sér. Skoðað verður það sem líkt er með höfundunum, og að lokum reynt að festa hendur á því sem gæti verið æðra markmið þeirra, og ef til vill eitt meginviðfangsefni listarinnar: að fanga líf- ið sjálft í hverju andartaki. * Nathalie Sarraute fæddist árið 1900 í Rúss- landi. Móðir hennar var rithöfundur en fað- irinn efnaverkfræðingur. Hann varð að flýja land vegna stjómmálaskoðana sinna þegar Natacha litla var aðeins nokkurra ára göm- ul. Skömmu seinna slitu foreldrar hennar samvistum og það varð úr að litla stúlkan settist að hjá föður sínum í París. Hún gekk í skóla, varð franskur ríkisborgari, lærði lög, giftist, átti böm, og ekkert benti til þess að hún færi að skrifa bækur. Hún var komin vel á fertugsaldurinn þegar hún fór að fikta við penna og blað og gaf ekki út sína fyrstu bók Tropismes fyrr en 1939, þá tæplega fertug. Skáldsögur eiga ávallt að færa okkur nýtt form og nýjan efnivið. Einungis þeir sem hafa skynjað eitthvað sem enginn annar höfundur hefur áður skynjað eða tjáð ættu að fást við skáldsöguritun. Þannig mætti lýsa í stuttu máli viðhorfum Sarrautes til ritstarfa." Hér er ef til vill að finna skýringu á því hvers vegna hún hóf þau svona seint, en þó umfram allt hvers vegna verk hennar — þó fjölbreytt séu — hafa þetta sérstaka svipmót sem veldur því að þau þekkjast úr undir eins. Hún hefur helgað sér ákveðið viðfangsefni, sem er það sem á sér stað á ógreinilegum mörkum vitundar og undir- meðvitundar: hræringar í sálarkvikunni, strauma undir yfirborðinu sem við skynjum ekki en bera okkur samt af leið, myndir sem varpast leifturskjótt upp á kvikmyndatjald hugskotsins og hverfa áður en við höfum fyllilega numið þær; í stuttu máli allt það sem er stundlegt og óhöndlanlegt í sálar- lífinu, tengist þrám og löngunum, ótta, hatri og ást, en er aldrei tjáð, því engin orð eru til um þessi kvikuhlaup sálarinnar. Hér hafði Nathalie Sarraute rekist á eitthvað nýtt, eitt- hvað sem enginn annar skáldsöguhöfundur hafði áður fjallað um í verkum sínum. Til að kanna þessi ókunnu fyrirbæri hefur hún þróað sérstakt tungumál, myndríkt og ljóðrænt, sem hún hefur smíðað úr brotum 82 TMM 1991:1
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.