Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Page 121

hans. Sögur frá aðgerðatímabilinu lifa með
vissum hópi manna líkt og fomsögumar forðum
og em vitaskuld skemmtilegastar þegar þær em
sagðar af sagnameistumm á borð við Litlajak-
ann. Einar fer í þennan sagnabrunn og fiskar
upp margar góðar sögur. Hér gildir þó frekar
bókfestukenning en sagnfestukenning. Líkt og
sagnaritarar fyrri tíðar hefur Einar fyrir sér sög-
ur, allmótaðar í munnlegri geymd. En hann
teygir þær og beygir að þörfum sínum, bætir
eigin sögum inn í og fléttar allt saman í heild-
stæða sögu í anda þeirrar söguspeki að heldur
skuli hafa það sem skemmtilegra reynist.
Aðgerðir Fylkingarinnar risu hæst undir lok
ársins 1968 með miklum átökum sem nefnd
hafa verið Þorláksmessuslagur. A sama hátt em
Rauðir dagar byggðir á samsvarandi atburðum.
Um hríð hafa Samtökin í andófi sínu og allra-
handanna tiltækjum gengið svo fram af sam-
borgurunum að lögreglan ákveður að láta til
skarar skríða. Verða úr þessu mikil átök tvo ef
ekki þrjá daga í röð. I þeim verða þau Ragnhild-
ur og Eiríkur illa fyrir barðinu á lögreglunni.
Auk þess deyr faðir Ragnhildar um þessar
mundir. Eldskím Ragnhildar í átökunum brýtur
hana samt ekki niður né dauði föður hennar. I
lok bókarinnar er hún á leið norður í land til
móður sinnar að jarða föður sinn og þótt tárin
renni niður vangana heyrir hún í fjarska „tóna,
dimma, djúpa, skæra“ (226). Við gemm okkur
í hugarlund að hún komi aftur suður, baráttan
haldi áfram.
Þessi sósíalrealíski endir segir þó engan veg-
inn alla söguna. Eiríki rauða, elskhuga Ragn-
hildar, sósíalistanum mikla, fatast flugið. Eftir
átökin hefur hann fengið sig fullsaddan. Þegar
Ragnhildur segir honum að ný mótmæli séu á
döfinni grípur hann fyrir andlitið og hryllir sig.
í draumi hefur Ragnhildur upplifað þessa stund
áður. Þau tvö eru stödd í Rauða húsinu og hún
vill að þau fljúgi líkt og Pétur Pan út um glugg-
ann yfir borgina. Þegar hann efast um flughæfni
sína svarar hún: „Allt sem þú ímyndar þér er
satt.“ (184)
En Eiríkur missir flugið og fellur, jafnt í
draumi sem í veruleik. í ævintýrum á borð við
söguna af Pétri Pan glata menn hæfileikanum
til flugs þegar efi fullorðinsáranna kemur til
skjalanna. Þannig verða átökin miklu til þess að
hugmyndafræðingur Samtakanna og kannski
Samtökin sjálf glata bemskunni og sköpunar-
gleðinni. A eftir verður allt harla leiðinlegt.
Efinn tekur völdin.
Hin raunsæja ímyndun
Sú mikla áhersla sem Einar Már leggur á að
flétta efnismiklum og margvíslegum frásögn-
um saman leiðir til þess að texti sögunnar verð-
ur mun tálgaðri en í fyrri sögum hans. Við
höfum vanist hjá Einari myndríkum stíl fullum
með útúrdúra, ljóðræna klifun og orðaleiki
þannig að frásagan liðast hægt áfram í miðri
flugeldasýningunni. I Rauðum dögum eru hlið-
arsporin fá og myndmál allt hnitmiðaðra en
áður. Enda þótt styrkur sögunnar sé hröð frá-
sögn bregður einstaka sinnum fyrir gamalkunn-
um stflbrigðum í myndgerð sem minna á tækni
hasarblaðahöfunda. Undrun er lýst svo á einum
stað: ,,„Eg er svo aldeilis ...“ Herbergið fylltist
af upphrópunarmerkjum." (154) Myndræn er
einnig lýsingin á því þegar Ragnhildur er komin
að því að ákveða suðurför sína:
Hún hafði fleygt teningunum upp í loft og þar
sátu þeir.
Kannski áttu þeireftirað breytast í stjörnur
og lýsa henni leiðina.
Þeir gátu líka fallið til jarðar og splundrast
út um allt.
Veröldin var í höndum augnablikanna ...
(11-12)
Persónur bókarinnar eru dregnar fáum dráttum
en stórum. Þetta gerir þær gjaman ýkjukenndar
og fígúrulegar. Asamt með ævintýralegum at-
burðum sögunnar eiga þær þátt í að gera texta
bókarinnar að eins konar kjötkveðjuhátíð orða.
Lítið er um samtöl í bókinni og takmarkað
rými geftð heimspekilegum, pólitískum og sið-
ferðislegum vangaveltum. Persónur tala þá
TMM 1991:1
111