Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Síða 48

lokið námi með ágætum og voru sendir austur í Kazakstan að vinna af
sér þriggja ára vinnuskyldu.
Júra var einmitt nýlega kominn til Moskvu frá námubænum Karag-
anda þegar við áttum fyrst tal saman. Hann hafði sedð þar í glöðum hópi
ungra manna sem voru eitthvað að stinga saman nefjum um það, hvað
það væri að vera gyðingur. Fyrst Rússar vilja ekki við okkur kannast, þótt
við kunnum ekki aðra tungu og þekkjum ekki aðra menningu en þeirra,
reynum þá að rifja eitthvað upp um það sem var. Ekki svo að skilja að
þeir hafi leitað að guði feðra sinna, Adonai, Melekh ha-olam, hann var
ekki innan seilingar. Þetta voru vísindadrengir sem trúðu enn á skynsem-
ina. Aftur á móti skemmtu þeir sér við jiddishkeit. Við skrýtnar sögur,
sagðar á rússnesku með innskotum á jiddísku. Og með hreim náttúrlega,
sem ræður kannski eins miklu um merkingu setningarinnar og orðin sjálf.
Abrasha er leiddur fyrir rétt og er dæmdur til að biðja granna sinn
afsökunar á ærumeiðandi ummælum. Hann segir: Shmúel, þú ert ekki
þjófur og drullusokkur? ÉG biðst afsökunar. Þetta þyrfti að hljóðrita,
annars skilur það enginn. Ojoj, vehs mir, sagði sá sem var í vandræðum.
A sokhen vei! Ert þú meshuggel spurði Júra þegar mér datt eitthvað
fáránlegt í hug. Það er að segja galinn.
Sei nit kin pots!
Vertu ekki eins og hvert annað typpi þýðir þessi setning bókstaflega,
en allt mögulegt í raun — eftir samhenginu. Þegar við fengum okkur
neðan í því sungum við með miklum rokunt tangó frá þriðja áratugnum:
Rabbíinn okkar átti dóttur fríða
undurmjúk var hún sem silkilindi
þrifin eins og þvegnir diskar
þrútin af viti eins og Talmúdbindi.
Samt sagði Júra: Þetta er mitt land.
Við lágum í heystakki undir júlísól sumarið 1959 og góndum upp í
himininn sem aldrei verður alminnilega blár á þessum breiddargráðum.
Það er miklu meiri himinn yfir íslandi, sagði ég.
Ertu viss? spurði Júra.
Krúshjov réði fyrir ríkjum, það skiptust á hlákur og frost, kannski var
Pastemak kallaður andþjóðlegt svín í blöðunum, kannski yrði gefin út
38
TMM 1992:1
1