Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Síða 109

að bjarga fjárhag fjölskyldunnar. Kaupmanns-
frúin fellur fyrir persónutöfrum hennar og kem-
ur því til leiðar að kýrin er leidd aftur heim og
skuldin gefin eftir. Þetta er nú kannski full
kraftaverkakennd lausn í annars raunsæislegri
frásögn!
Bókin er vel skrifúð, textinn fjörmikill og
litríkur. Samtölin eru svo lifandi að þau eru eins
og bestu leikrit. Orðaforðinn er óvenju ríkuleg-
ur og er þó nokkuð um orð sem ekki eru lengur
algeng í daglegu máli. Þá reynir á hjálpsemi og
skilning foreldra og annarra uppalenda. Verst er
að búskaparhættirnir eru orðnir okkur svo fram-
andi að það mun vefjast fyrir mörgum foreldr-
um að lýsa því sem þar er að gerast, sérstaklega
þegar samhengið gefur ekkert til kynna.
Magnea frá Kleifum er ekki að feta nýja braut
í þessari bók, lesendur fyrri bóka hennar munu
rekast á gamla kunningja. Að minnsta kosti
minnir Sossa mig heilmikið á Tinnu í Tobíasar-
bókunum og að sumu leyti líka á Hönnu Maríu.
Omegðin í Krummavík var ansi mikil og ekki
man ég betur en einhver krakkinn þar hafi selt
systur sína eins og Sossa. Fleira slíkt mætti tína
til en það breytir því ekki að Sossa sólskinsbam
er ágæt viðbót við myndarlegt ritsafn Magneu
en ástæðan er fyrst og fremst sú að hún Sossa
er svo gasalega skemmtileg.
Guðlaug Richter
Hin hversdagslega eilífð
Guðbergur Bergsson. Svanurinn. Forlagið 1991.148
síður.
Telpan rak kýrnar í morgunljómanum, í
gullnu, grænu sáldri frá grasinu, þar sem
örsmáar tilgangslausar og meinlausar flugur
voru á sveimi (bls. 28).
Þetta eru ekki mikil tíðindi í íslenskri skáldsögu
en á furðulegan hátt er einhver alveg ný tilfinn-
ing fólgin í þessum línum. Við erum komin í
sveit með níu ára stúlku úr ónefndu sjávarþorpi
og lesum af henni sögu um „Sumar í sveit“, eins
og einn af bókmenntagagnrýnendum blaðanna
komst að orði skömmu fyrir jól og átti þar við
ritgerðarverkefnið fræga sem löngum varnotast
við í bamaskólum landsins. Allir kannast við þá
gömlu klisju sem að lokum var orðin svo þung-
bær að jafnvel tíu ára gömul skólabörn fundu
frá henni þungann og sliguðust undan verkefn-
inu. En þegar klisja hefur náð fullum styrk og
er farin að úldna í vitund manna, jafnvel hinna
mestu klisjuvina, fer hún skyndilega að verða
nothæf á ný í augum hinna frumlegri höfunda
og það verður oft hlutverk þeirra að blása í hana
lffi. Því líkt og fleira ganga skáldsöguefnin í
hring, frá því að vera nýjungar og yfir í sjálf-
sagða hluti, og bíta að lokum í skottið á sér.
Erkiklisjan mætir ferskleikanum og það er á því
bili hringsins sem hinir bestu höfundar sækja
sér efni, öðruhvorum megin við samskeytin.
Sem margreyndur og löngu sannaður rithöf-
undur sýnir Guðbergur Bergsson enn einu sinni
áræði sitt í því að fjalla um þessa litlu telpu og
sumardvöl hennar á sveitabæ. Utkoman er fersk
og í frásögninni er einhver nýr tónn sem er eins
og blanda af reynslu hins þjálfaða höfundar og
nýjum upplifunum á hlutum sem lengi hafa
legið óbættir hjá garði við hinn íslenska ritvöll;
móum og mýrarflákum, kúarekstri og kaupa-
mennsku, hey vinnuvélum og heimaslátrun. Allt
þetta, sem fyrr á tíð var aðaluppistaðan í ís-
lenskum skáldsögum áður en ofnotkunin rak
það á klisjufjallið, siglir hér fram á síðunum
eins og nýunnar landbúnaðarafurðir.
Meginviðfang sögunnar er „kvíði sumarsins
og þráin og hin óljósa vanlíðan“ (bls. 115) sem
telpan finnur þegar hún hverfur burt frá heim-
kynnum sínum við sjávarsíðuna og framand-
leikinn sem mætir henni hjá ókunnu fólki á
sveitabæ einhvers staðar langt inní landi. Þetta
er nokkuð sem allir þeir sem sendir hafa verið í
sveit munu kannast við og Guðbergur lýsir
þessum áhrifum mjög vel í einföldum línum
eins og: „Innan skamms var ekkert eftir af veg-
inum og kona með kalda og blauta hönd tók á
TMM 1992:1
99