Tímarit Máls og menningar - 01.03.1992, Page 113

fóstrum sem hún lætur síðan eyða (ef svo má
segja). En hún skynjar þó undir lok bókarinnar
þá yfirburði sem fólgnir eru í skrifuðum orðum
kaupamannsins sem hún er búin að vera að berja
af sér allan tímann, um leið og takmörk hennar
birtast í því að hún virðist vera að færa ástmanni
sínum djúpvitrar dagbækur kaupamannsins til
þess að hann geti smyglað þeim inn á sinn
tölvuskerm. Annað slagið fær dóttirin líka und-
arlegan spekitón sem ber í sér lúmskan keim af
dagbókunum og verður þá „... leið yfir að hafa
sagt óvænt eitthvað sem hún hafði aldrei hug-
leitt sjálf og vareflaust sprottið frá öðrum“ (bls.
75). Þetta eru spádómsleg en brosleg orð sem
stinga algjörlega í stúf við raunvísindanám
hennar: „Sálin yfirgefur ekki líkamann í skyndi
eða í einu lagi, hún er að dudda við það að forða
sér úr búknum frá þeirri stund þegar við fæð-
umst. Svo lengi deyr sem lifir“ (bls. 75).
Þessi síðustu orð eiga vel við aðalpersónu
sögunnar, telpuna, sem þrátt fyrir ungan aldur
virðist hafa í sér allan heiminn, allt lífið og
dauðann líka. Hún ber dauðann stöðugt innra
með sér, er líkt og þunguð af honum, hann fyllir
hana líkt og vatn sem er mjög áberandi þáttur í
sögunni, allt frá því að telpan yfirgefur hafið.
Söknuður hennar steypist yfir hana í líki móðu
frá „fjallinu“, í sveitinni rifnar hún út og við það
rennur vatn úr sál hennar saman við umhverfið.
Þá dregst hún að jökulfljótinu og dreymir að
hún muni steypast niður í fjallavatnið, að vatnið
innra með henni muni þá sameinast því.
Telpan er heldur engin venjuleg stelpa, það er
greinilega mikið í hana spunnið og sterkt
ímyndunarafl hennar birtist meðal annars á
snjallan hátt í því að hún getur ekki lesið bækur
fyrir sínum eigin hugmyndum sem ætíð
þröngva sér á milli orðanna. En höfundi tekst
þó vel að gera telpuna trúverðuga sem hvers-
dagslegt bam er grætur einföldum tárum, um
leið og hún rúmar stænri sammannlega og eilífa
persónu sem fær séð inn í rökkvað djúp hlut-
anna og er í raun nálæg allan tímann, líkt og
sagan gerist inní líkama hennar og hún sé fangi
hennar. Hún er „ . . . ungi í svörtu eggi með
svarta skurn og hún beið þess að einhver bryti
skumina svo hún gæti skriðið út til lífsins og
annarra manna...“ (bls. 87-88). Úr svörtu eggi
til svansins hvíta. Hvað svanurinn verður síðan
telpunni er aftur á móti full óljóst í bókinni.
Kaupamaðurinn er í raun frábær persóna, dá-
lítill furðufugl sem er fuliur af vinnufælnum,
andlegum þönkum og ástarþurfandi perversj-
ónum, en fyrst og fremst þó einhverri eilífri
viskurödd sem hann færir inn á band dagbókar
sinnar. Hann virðist veraeinn af þeim mönnum
sem eru fullir af ást til lífsins en algjörlega
ófærir um að koma henni frá sér út í samfélag
mannanna og því verður dagbókin sú kista sem
hann kastar í sínu gulli. Líkt og telpan ber hann
í sér vatnskenndan dauða, einhverskonar regn
„... sem rignir á sig sjálft...“ (bls. 89) og þau
mynda á nokkum hátt einskonar „par“ í sög-
unni. Hún ein, líkt og títt er um böm, er mót-
tækileg fyrir andlegum athugasemdum hans.
Hann er í sífellu að fræða hana um galdurlífsins
og segir kostulegar setningar við hana eins og:
„Vertu samt viss, þér tekst örugglega að eldast
með hjálp áranna. Með þeim tekst allt“ (bls. 48)
og spyr hana stundum á sinn furðulega hátt
hinna dýrðlegustu spurninga: „Ætlar þú að láta
nauðga þér þegar þú ert orðin stór?“ (bls. 77).
Það er reyndar kúnst útaf fyrir sig að geta
fjallað um tæpa hluti á ofur eðlilegan hátt eins
og Guðbergur gerir hvað eftir annað í þessari
bók. Það verður ekkert fjaðrafok í textanum þó
kaupamaðurinn kynni telpunni júgur sitt og
þess eina spena sem hann mjólkar úr fyrir hana
„karlmannamjólk“ (bls. 36). Perversjónimar
verða engu afbrigðilegri blómunum og flug-
unum sem spretta í kringum þær og Guðbergur
fer léttilega með pennann um allan líkama pers-
óna sinna, frá hvirfli til ilja, úr hjarta og niður í
rass, eins og myndlistamaður sem teiknar nakið
módel, án feimni og án jiess að velta sér upp úr
því á neinn hátt, rétt eins og maður á að búast
við af persónusköpun í þessum hluta tímans.
Ekkert er hér heldur einfalt og þrátt fyrir tung-
una sem telpan fær hvað eftir annað upp í sig
frá kaupamanninum fellir hún til hans einhveija
TMM 1992:1
103