Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Blaðsíða 25

LIST AMANNSLÍF
heildarinnar. Mér fannst hún vera hljómur og þögn i senn. Kannski hljóm-
andi þögn eða þögull hljómur. Einn tónn vekur eftirvæntingu, næsti á eftir
minningu - milli þeirra er tónlistin sjálf segir þýska tónskáldið Wolfgang
Rihm.
6
Mikið af hugsunarhætti seríalismans situr í mér, þó ég hafi ekki notað altæka
röðunartækni síðan í tónsmíðaæfingum á námsárunum, og tólftón ekki síðan
ég var 18 ára í gagnlegum tónsmíðatímum hjá Jóni Nordal. Ég hef aðallega
spunnið í tónsmíðum mínum í gegnum árin, treyst á hugdettur, hugmynda-
flug, næmi, heppni og innsæi. Ég sem ekki eftir neinum sérstökum aðferð-
um.Fyrst kemur verkið, síðan teórían. Það er erfitt að flokka mín verk.
Kannski komst Leifur Þórarinsson næst því í einhverri gagnrýni, en hann taldi
mig vera þýskan expressjónista. Ég held að það geti verið rétt skilgreining.
Ég hef oft pælt í teóríu, en aldrei skrifað neitt um slíka hluti. Þjóðverjar
þurfa margir að burðast með mikið teoríubákn, samanber Schönberg og
Stockhausen. Raunar Wagner líka. Ég hef aldrei viljað kerfisbinda neitt í
músik þó ég sé teórítískur. Ég vil vera eins og Debussy, sem aldrei skrifaði
neitt um teoríu, en er mjög teorítískur í verkum sínum.
Á mínum ferli hafa komið fram nýjar stefnur og hugtök eins og mínimal-
ismi, póstmódernismi og svo hafa tölvurnar haldið innreið sína í tónsköpun.
Hugtakið mínímalismi er dálítið villandi. Það hefur löngum þótt dyggð
að gera mikið úr litlu, fara vel með efniviðinn. Þetta var vinnuregla Bachs og
síðar annarra, sem unnu stór verk úr litlum frumum, allt frá Beethoven til
Schönbergs. En mínímalismi nútímans er líka kallaður endurtekningatón-
list. Lítill efniviður er síendurtekinn, stundum með smávægilegum tilbrigð-
um, og breytingar ferlisins eru mjög hægar. Þegar margir slíkir efnisþættir
fléttast saman geta orðið til einkennileg mynstur og framvinda verksins er
mikil slómósjón. Mér fannst þetta hrífandi í fýrstu verkum Terry Rileys, Steve
Reichs, Phil Glass og La Monte Young.
Á þessum árum voru menn alltaf að leita endalauss fjölbreytileika og sífellt
varð eitthvað að gerast á hverju augnabliki. Endurtekning taldist ekki til
listrænna dyggða og var sett samasemmerki milli hennar og banalítets. Og
mínímalisminn var andstæðuviðbragð við því, sem menn voru í hjarta sínu
orðnir löngu leiðir á. Mínímalistarnir píptu á fagurfræði seríalistanna, gerðu
allt þvert á almenningsálit menningarpáfanna. Það var sérstæður ferskleiki
yfir fyrstu verkum mínímalistanna, en mér fannst að þeir stöðnuðu fljótt,
færu að rugla saman listsköpun og auglýsingamennsku eins og nokkrir
ofvirkir dugnaðarforkar á poppkantinum.
TMM 1997:4
23