Tímarit Máls og menningar - 01.12.1997, Blaðsíða 31

LISTAMANNSLÍF
íuhljómsveitarinnar hefur staðið sig skammarlega illa og aldrei sýnt Jóni
þann sóma sem hann á skilið.
Áhugi manna á verkum Jóns Leifs hefur farið vaxandi erlendis, og svo
segir mér hugur að það ævintýri sé rétt að byrja. Það voru Svíar sem riðu á
vaðið, Dr. Carl-Gunnar Áhlen, menningarritstjóri, og BlS-útgáfan. Því mið-
ur hefur Hjálmar H. Ragnarsson spillt nokkuð íýrir málstað Jóns hér heima,
með vanhugsuðum staðhæfingum. Það er vel hægt að láta Jón Leifs njóta
sannmælis án þess að lítilsvirða aðra látna merkismenn.
Það tók mig langan tíma að átta mig á starfi Jóns og stöðu hans sem
listamanns. Ég ritaði um hann minningargrein þegar hann dó og finnst flest
rétt sem þar stendur.
Magnús Blöndal Jóhannsson mat ég mest kollega minna eftir að ég kom
heim. Hann var eiginlega eina nútímatónskáldið á íslandi. Magnús var mikáll
brautryðjandi í tólftóni, tilviljanamúsik, raftónlist og mörgu öðru. Hann var
fordómalaus, frumlegur og opinn, tilraunaglaður og frjór og kom manni
alltaf á óvart. Verk hans vöktu verðskuldaða athygli erlendis en hér heima
var hann ekki tekinn alvarlega. Það var alltaf eitthvað fínlegt við framúr-
stefnuverk Magnúsar, og hann var barnslega forvitinn í listinni. Tók alltaf
nauðsynlega áhættu, en ef maður gerir það ekki hjakkar maður alltaf í sama
farinu og versnar með tímanum ef eitthvað er.
Það var mér alltaf mikilvægt að vinna með flytjendum allt frá því er Ingvar
Jónasson bað mig að semja fyrir sig víólukonsertinn Könnun. Eftir það vann
ég með, og lærði af, mörgum frábærum flytjendum, sem ég samdi fýrir.
Ingvar kenndi mér að skrifa fyrir strengjahljóðfæri og hann var frábær
kennari. Ég lærði líka mikið af flautusnillingnum mikla Robert Aitken. Ruth
L. Magnússon, Ilona Maros, Dorothy Dorow og Þorgerður Ingólfsdóttir
kenndu mér að skrifa fýrir einsöngsraddir og kór.
En sumir snillingar vilja ekkert vinna með höfundum. Þeir spila bara allt
sem fýrir þá er sett og kvarta aldrei. Þeir hljóðfæraleikarar sem lítið geta
kvarta alltaf, alveg sama hvað þeir fá í hendur. Sama er að segja um söngvara.
Þeir reyndu einhverjir að koma þeim orðrómi á kreik að nútímatónlist
eyðilegði söngraddir. Það var bara til að breiða yfir getuleysi sitt að þeir héldu
fram þessari firru.
Hið gamla er meðtekið gagnrýnislaust, en hið nýja er gagnrýnt með
andúð, segir Adorno einhversstaðar.
10
Ég er sammála skoðunum Hanns Eislers um hlutverk listamannsins. Eisler
var mikill kommi, gamall Schönbergsnemandi og tólftónamaður áður en
TMM 1997:4
29