Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Blaðsíða 43

ÞANKAR UM MÁLVERKAFALSANIR
mála er að látnir listamenn geta ekki kvartað þótt verið sé að selja svikna vöru
í nafni þeirra. En eftir að hafa blaðað í þeim stóra hlaða af fölsuðum verkum
sem safnast hafa fyrir hjá Ólafi Inga er manni vægast sagt brugðið: „Hvernig
gátu menn látið blekkjast af þessu drasli og ímyndað sér að þarna færu okkar
ffemstu listamenn?“
Það er einungis í fölsunum á verkum Svavars heitins Guðnasonar og
Gunnlaugs Scheving að þrjótarnir reyna eitthvað á sig til að herma eftir
stíleinkennum og litavali listmálaranna tveggja. Engum slíkum tilraunum er
til að dreifa í fölsunum þeirra á Jóni Stefánssyni, Ásgrími Jónssyni eða Kjar-
val. Lítil mynd af trjágróðri sem merkt er Ásgrími er ekki lík neinu sem list-
málarinn gerði, og kyrralífsmyndirnar sem merktar voru Jóni Stefánssyni
eru svo ljótar og viðvaningslega gerðar að manni með snöggsoðna
yfirborðsþekkingu á stíl og tækni listamannsins léti sér aldrei til hugar koma
að kaupa þær sem verk hins ástsæla málara. Sú áleitna spurning hlýtur að
vakna hvort kaupendunum hafi aldrei komið til hugar að bera sig upp við
faglega sérffæðinga, eða leita aðstoðar sér fróðari manna áður en þeir festu
kaup á slíku verki? Eða er það venja ffemur en undantekning að menn fleygi
tvennum til fernum mánaðarlaunum verkamanna í eitthvað sem er jafnilla
grundað og draslið hjá honum Ólafi Inga?
í hvers konar samfélagi búum við eiginlega? Það liggur við að hroll setji að
manni frammi fyrir þessum haug af fölsuðum málverkum Þegar maður
hugsar til allra þeirra milljóna sem í þau fóru. Og hvílík glópska. Undirritað-
ur lætur sér ekki til hugar koma að fjárfesta í biffeið, hversu ódýr sem hún er,
án þess að bera sig upp við sérffæðing og fá hann til að taka rúnt á væntan-
legri eign, því hver veit nema bakvið snyrtilegt útlit bílsins leynist alls kyns
ósýnilegir gallar; ryð; bremsuleysi; ónýt fjöðrun og úr sér gengin vél. En slíka
forsjálni virðast þeir ekki temja sér sem fjárfesta í málverkum látinna lista-
manna. Á maður að ætla að verðið sé kaupendunum slíkir smámunir að
þeim finnist ekki taka því að kalla til faglegt álit sér fróðari manna?
Sérkennilegt kæruleysi virðist viðgangast í menningarmálum sem erfitt er
að koma heim og saman við aðra þætti okkar nútímalega hugsunarháttar. Sem
dæmi má nefha undarlegan sofandahátt okkar gagnvart inn- og útflutningi á
listaverkum. Hvarvetna, annars staðar en hér, er mönnum gert skylt að gera
grein fyrir andvirði listaverks sem þeir hyggjast flytja inn um lengri eða
skemmri tíma. Þeim er gert að undirrita yfirlýsingu um að þeir hafi ekki í
hyggju að selja verkið innan viðkomandi landamæra, og vei þeim sem virðir
slíka yfirlýsingu að vettugi. Slíkt effirlit með innflutningi á myndlist ffá Dan-
mörku hefði sjálfsagt getað ráðið úrslitum í fölsunarmálinu og komið í veg
fyrir greiðan aðgang þrjótanna að innlendum listaverkamarkaði.
En í þessum slælegu tollalögum endurspeglast einmitt undarlega forpok-
TMM 2000:1
www.malogmenning.is
33