Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Side 65

ALVARLEGAR SAMRÆÐUR
NÓRA: Nei, það var ljótt af mér, Kristín. Ó, veslings Kristín mín, þú
hefur víst margt mátt reyna. - Og hann skildi þér ekkert eftir til að lifa
á?
FRÚ LINDE: Nei.
NÓRA: Og engin börn?
FRÚ LINDE: Nei.
NÓRA: Sem sagt ekki neitt?
FRÚ LINDE: Ekki einu sinni sorg eða söknuð að vinna úr. (130)
Frú Linde er heldur ekkert að fegra sinn hlut er hún segir við Nóru: „Þegar þú
sagðir mér frá hinni ánægjulegu breytingu á högum ykkar - þá gladdist ég
minna ykkar vegna en sjálfrar mín, trúirðu því?“ (134) Og við trúum henni
einnig þegar hún segir um sjálfa sig að hún vanmeti „hreint ekki nokkurn
mann“ (134).
Þegar hafa verið tilgreind hnitmiðuð og nákvæm tilsvör Krogstads. Sama
má gera með Rank lækni. Raunar gerir eitt af svörum hans það í senn að segja
og sýna að hann er vaxinn upp úr sjálfsblekkingum.
RANK: [...] Það er tilgangslaust að ljúga að sjálfum sér. Éger aumast-
ur allra minna sjúklinga, frú Helmer. Þessa dagana hef ég endurskoð-
að alla mína innviði. Gjaldþrot. Innan mánaðar ligg ég kannski og
rotna uppí kirkjugarði. (167)
Síðustu samræður Nóru og Ranks, áður en hann dregur sig í hlé til að deyja,
eru líka þrungnar sannri merkingu þeirra sem horfa raunsætt og án sjálfs-
blekkingar á aðstæður sínar, og um leið eru dregnar ff am skarpar andstæður
við orð Helmers:
HELMER: Vertu sæll, vertu sæll, kæri vinur!
NÓRA: Sofið vel, Rank læknir.
RANK: Þakka yður fyrir þá ósk.23
NÓRA: Óskið mér hins sama.
RANK: Yður? Nújá, fyrst þér viljið -. Sofið vel. Og þakk fyrir eldinn.
(194)
Tilsvörin „Sofið vel“ (ínótt ogað eilífu) og „þakkfyrir eldinn“ (ívindilinnog
í lífið) fanga bæði hið yfirborðslega og hið alvarlega viðfangsefni af full-
komnu öryggi og nákvæmni. Helmer er hins vegar jafn grunlaus og fyrr, líkt
og hin hefðbundnu og yfirdrifnu kveðjuorð hans gefa til kynna.
Eins og áður sagði hefur Halvdan Koht bent á að samanburður lokagerðar
verksins sem prentuð var í árslok 1879 og uppkasts (fullstendig utkast) sem
skrifað var vorið og sumarið 1879, leiði í ljós að Ibsen hefði við lokafrágang
Brúðuheimilis skerpt skapgerðardrætti persónanna, ekki síst Helmers sem
TMM 2000:1
www.malogmennmg.is
53