Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Page 102

SIGRÍÐUR ALBERTSDÓTTIR
kaótískri tilvísun í þjóðsögur og hjátrú birtist nútíminn okkur sem auðn og
tóm. Tengslin við náttúruna eru glötuð, nútíminn er ófullnægjandi stein-
steypuauðn. Og draugarnir styrkja þessa mynd enn frekar.
í grein sinni „Magical Romance/Magical Realism: Ghosts in U.S. and Lat-
in American Fiction“ bendir Lois Parkinson Zamora á að bókmenntalegir
draugar gegni alltaf ákveðnu hlutverki. Sumir draugar gegna því hlutverki að
leiða í ljós yfirskilvitlegan sannleika, eru sýnileg eða heyranleg tákn andans -
guðs. Aðrir koma ffam til að minna á glæpi, grimmd eða erfiðleika og draga
horfnar fjölskyldur eða samfélög fram í dagsljósið. Þeir vekja til lífsins eitt-
hvað sem hefur verið bælt en má ekki gleymast og hvetja menn til að
endurnýja sinn forna arf eða jafnvel til að hefna ógoldinna skulda. Þannig
eru þeir nokkurs konar leiðsögumenn nútímamannsins inn í fortíðina.22
Þegar draugar Einars Más eru skoðaðir má sjá að mjög djúpt er á þeim
skilaboðum sem þeim er ætlað að flytja. Þau skilaboð, ef nokkur eru, glatast í
galsafengnu kvennafari drauganna og stjórnlausu ráfi, draugarnir eru bara
enn ein viðbótin við þennan innihaldslausa heim þar sem fólk nær ekki sam-
an og er ekki fært um að lifa og leika sér. Þannig eru þeir yfirnáttúrulegu at-
burðir sem einkenna töffaraunsæi Einars Más fullir merkingarleysis en þess
ber að gæta að merkingarleysið felur í sér vissa merkingu - kannski hvatn-
ingu til nútímamannsins um að gæta að sér og hlúa betur að arfi sínum og
menningu.
Draugar með hlutverk
í Grandavegi 7eftir Vigdísi Grímsdóttur sem út kom árið 1994 gegna draug-
ar einnig stóru hlutverki en ólíkt tilvist drauganna í Eftirmála regndropanna
hafa þeir ákveðnar sögur að segja og þær sögur miðla visku og þekkingu til
lesandans og/eða Einfríðar, aðalpersónu bókarinnar.
Eins og þeir vita sem lesið hafa bækur Vigdísar eru viðfangsefni hennar
mörg og margvísleg og við fýrstu sýn virðast þau vera afar ólík. í Kaldaljósi
(1987) er aðalpersónan lítill drengur sem verður fyrir óbætanlegum missi,
Ég heiti ísbjörg, ég er Ijón (1989) fjallar um ísbjörgu, glæsikvendi á glapstig-
um. Stúlkan ískóginum (1992) tekur á samskiptum listakonu og undirmáls-
manneskju og eignarrétti höfundar á sköpunarverki sínu og í Z-ástarsögu
(1996) er ástarsamband tveggja lesbískra kvenna í brennidepli.
En þegar grannt er skoðað sést að Vigdís slær alltaf á sömu strengi. Eitt af
höfundareinkennum hennar er að láta persónurnar lifa í tveimur heimum,
annars vegar í heimi manna, hins vegar í lokuðum draumaheimi þangað sem
persónurnar sækja sér styrk þegar veruleikinn verður of sár og yfirþyrm-
andi.
92
www.malogmenning.is
TMM 2000:1