Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.2014, Qupperneq 45

Helgarblað 6.–9. júní 2014 Menning 45
inu. Það sem eftir situr er ljóða- og
litafantasía, hugvíkkandi tónlistar-
og myndlistargjörningur sem opn-
ar sýn inn í innri og ytri heima alls
sem er.
Sviðsgjörningur upp úr
Heimsljósi
Í sýningu Ragnars Kjartanssonar og
Kjartans Sveinssonar er grunnhug-
myndin sótt í Heimsljós Halldórs
Laxness, þar sem póstmódernísk
afbygging á fegurðarþránni og sam-
runa manns við náttúru er aðal-
uppistaðan í fjórum þáttum eða
sviðsmyndum. Með sýningunni
reyna Ragnar og Kjartan að endur-
skapa tilfinninguna sem Halldór
fékk að láni í skrifum sínum úr dag-
bókum skáldsins á Þröm, þegar
hann kvaðst skynja sig sem órjúfan-
lega hluta af gangverki náttúrunn-
ar, eða „kraftbirtingarhljómi guð-
dómsins.“
Í reynd er hér verið að leika við
áhorfandann, minna hann á eðli
leikhússins og listarinnar sem
krefst þess að hann gefi sig listinni
og blekkingu hennar á vald til þess
að öðlast nýja skynreynslu. Með
aðstoð listsköpunar kemst hann
um stund burtu frá veruleikan-
um og upplifir nýjan veruleika.
Spurningin sem kviknar er þó alltaf
hvernig veruleiki listreynslunnar
reynist vera, hvort hún eigi snerti-
flöt við þann kraftbirtingarhljóm
sem skáldið lýsir.
Kyrrð og eilífð
Í þessu tilviki jaðrar veruleiki leik-
sviðsins við ástand sem helst líkist
hugleiðslu eða innra ferðalagi aftur
í þann tíma þegar leikhúsið reyndi
að endurskapa náttúru og landslag
á leiksviðinu með leiktjöldum sem
áttu að líkja sem nákvæmast eft-
ir upplifun mannsins á sömu fyrir-
bærum. Um leið eru listamennirn-
ir sér fullkomlega meðvitaðir um
að þeir eru að skapa endurgerð af
eftirlíkingu bæði í tónlist og mynd
sem fær samhljóm við rómantíska
og upphafna hugmynd manna
um náttúru og fegurð frá nítjándu
öldinni. Sýning þeirra verður enn
ein útgáfan af fagurfræði ákveðins
tíma, væmin og margnotuð klisja
sem öðlast nýtt líf með nýrri nálgun
og hugsun. Höfundum tekst að
„stela“ skynjun áhorfandans um
ákveðinn tíma með undurfagurri
tónlist sem streymir upp úr stórri
hljómsveitargryfju og kyrralífs-
myndum í leikmyndaformi, risa-
stórum máluðum leiktjöldum sem
lýst eru í samræmi við þá tilfinn-
ingu sem íhugandi tónlistin miðl-
ar hverju sinni. Það sem einkenn-
ir gjörninginn er fyrst og fremst
kyrrð og tóm sem minnir á eilífð,
fortjaldið lyftist hægt upp í hverj-
um þætti og færir áhorfandann
hægt inn í heim sem er vissulega
horfinn eða á hraðri útleið úr leik-
húsi samtímans. Sömuleiðis fellur
tjaldið í lok hvers þáttar með sama
dramatíska þunga og innihaldið gaf
til kynna.
Fagurfræði leikhússins
Ef áhorfandinn opnar skynjun
sína er óhjákvæmilegt að hann
renni saman við blekkingu leik-
sviðsins, verði eitt með henni og
fegurð hennar líkt og Ólafur skáld
Kárason sem skynjaði sjálfan kraft-
birtingarhljóm guðdómsins í nátt-
úrunni.
Og eins og áður segir er ekki ein
einasta lifandi vera á stóra sviði
Borgarleikhússins á þessu verki,
nema hljómsveitarstjórinn Dav-
íð Þór Jónsson klæddur í kjól og
hvítt og í lokin öll hljómsveitin
(Deutsches Filmorchester Babels-
berg) sem öll mætti á leiksviðið
til að taka við lófataki áhorfenda.
Hljómsveitarflutningurinn, ekki
síst bramboltið milli þátta, var mik-
ilvægur og írónískur hluti af öllu
ferlinu og leiddi aftur hugann að
gömlum listformum og úreltum
hugmyndum um eðli listar og list-
nautnar. Sannarlega hrífandi leik-
húsgjörningur í alla staði, þar sem
sambandið milli veruleikaskynjun-
ar og fagurfræði leikhússins var í
öndvegi. n
Leikhúsgjörningar á Listahátíð Gefðu
við hvert tækifæri
gæði
Nýtt
Nýtt
Nýtt
Endilega komdu við
– næg bílastæði og alltaf
heitt á könnunni!
Opið alla virka daga kl. 10-18 og laugardaga kl. 11-15
Bókabúð Forlagsins | Fiskislóð 39 | 101 Reykjavík | Sími 575-5636
www.forlagid.is - alvöru bókabúð á netinu
Eftir Kjartan Ragnarsson Verkið heitir Der Klang der Offenbarung des Göttlichen.
„Það sem
einkennir
gjörninginn er fyrst
og fremst kyrrð og
tóm sem minnir á
eilífð
Dieter Roth Sýn-
ingunni Hnallþóra í
sólinni lýkur á mánudag.
MynD KoolFilM.DE
Hnallþóru lýkur
Sýning á prentverkum Dieters Roth lýkur á mánudaginn
S
ýningunni Hnallþóra í sól-
inni lýkur í Hafnarborg mánu-
daginn 9. júní. Það eru því síð-
ustu forvöð um hvítasunnu að
berja sýninguna augum en á henni
er að finna úrval prent- og bókverka
eftir Dieter Roth.
Þótt Dieter sé sennilega þekkt-
astur fyrir súrrealíska skúlptúra sína
liggur eftir hann mikið magn prent-
og grafíkverka. Á sýningunni er lögð
áhersla á framlag Dieters til prent-
listarinnar en sýningin spannar verk
frá árunum 1957 til 1993. Sýningunni
er skipt upp í ellefu mismunandi
tímabil en Dieter var einstaklega
afkastamikill listamaður. Sýningin
var upphaflega sett upp í Skaftfelli
á Seyðisfirði en sýningarstjórinn og
sonur Dieters, Björn Roth, hefur um
langt skeið unnið í nánu samstarfi
við Skaftfell, sem oft er nefnt mynd-
listamiðstöð Austurlands. Verkin
á sýningunni eru fengin að láni frá
Nýlistasafninu og fjölskyldu Dieters.
Sýningin er opin alla daga fram
að sýningarlokum frá klukkan 12–
17. n