Peningamál - 01.08.2001, Qupperneq 16

Þetta er örlitlu minna atvinnuleysi en í júní í fyrra og
meiri minnkun á milli mánaða en þá. Árstíðarleiðrétt
var atvinnuleysi í júní 1,3% og hefur lítið breyst frá
því um mitt sl. ár.
Fækkun varð í maí og júní á nýjum tímabundnum
atvinnuleyfum frá sömu mánuðum árið áður og er
það í fyrsta skipti í rúmt ár sem það verður. Veitt voru
346 ný tímabundin atvinnuleyfi og atvinnuleyfi
vegna nýs vinnustaðar þessa tvo mánuði, en fjöldi
slíkra leyfa var 405 sömu mánuði í fyrra.3 Mun fleiri
framlengd tímabundin leyfi voru veitt í júní í ár, eða
218 samanborið við 44 í sama mánuði í fyrra. Á
fyrstu sex mánuðum þessa árs voru veitt 2.259
atvinnuleyfi eða 787 fleiri en á sama tíma í fyrra. Þar
af voru veitt leyfi til hátt á annað hundrað dansara,
sem þurftu fyrst atvinnuleyfi í maí 2000. Óbundnum
leyfum fjölgaði um helming, úr 102 í 207. Óbundin
leyfi eru veitt erlendum einstaklingum en ekki atvin-
nurekendum, eins og tímabundin leyfi. Útlendingar
öðlast rétt á ótímabundnu atvinnuleyfi þegar þeir
hafa starfað í landinu í þrjú ár og fengið ótímabundið
dvalarleyfi. Sökum þess fjölda tímabundinna leyfa
sem veitt hafa verið og framlengd á undanförnum
árum er ljóst að fjöldi erlendra ríkisborgara hefur
öðlast rétt til ótímabundins dvalar- og atvinnuleyfis
og þeir eru þar með orðnir fullgildir þátttakendur á
íslenskum vinnumarkaði til frambúðar.
Vísbendingar um að dragi úr eftirspurn eftir vin-
nuafli eru enn sem komið er veikar. Vinnumarkaðs-
könnun Þjóðhagsstofnunar í apríl gaf þó vísbendingu
um betra jafnvægi á vinnumarkaði en áður og að
verulega hefði dregið úr eftirspurn á sumum sviðum,
t.d. þjónustustarfsemi, samgöngum og iðnaði. Sam-
tök atvinnulífsins gerðu svipaða könnun meðal
aðildarfélaga sinna um mánaðamótin júní og júlí.4 Af
þeim sem svöruðu vildu flest fyrirtæki halda óbreytt-
um starfsmannafjölda og á heildina litið vildu fyrir-
tækin fjölga starfsfólki um 0,1%. Fyrirtæki í ferða-
þjónustu vildu fækka starfsfólki mest, eða um 3,9%,
en það má rekja til þess að sumarvertíð fer að ljúka.
Fyrirtæki í iðnaði vildu einnig fækka starfsfólki lítil-
lega. Enn er töluverð eftirspurn eftir starfsfólki í
mannvirkjagerð og vildu fyrirtæki á því sviði fjölga
starfsfólki um 2%. Fiskvinnslan gerir ráð fyrir að
fjölga starfsfólki um rúmt 1% í byrjun nýs kvótaárs í
haust.
Launahækkanir á 2. ársfjórðungi svipaðar og vænst
var
Launavísitala hækkaði um 2,3% milli fyrsta og
annars ársfjórðungs á þessu ári. Þessa hækkun má
aðallega rekja til nýrra samninga starfsmanna ríkis,
sveita og bæja. Í júní var kaupmáttur 1,3% meiri en
fyrir ári. Frá því í desember hafði kaupmáttur aukist
um 1,6%. Gerðir hafa verið kjarasamningar við ýmsa
hópa opinberra starfsmanna að undanförnu og aðeins
örfáir hópar eiga eftir að semja. Launavísitala opin-
berra starfsmanna og bankamanna hækkaði um 4,4%
milli fyrsta og annars ársfjórðungs 2001. Búast má
við áframhaldandi hækkun á næsta ársfjórðungi
vegna samninga sem eftir er að gera, en einnig vegna
þess að launavísitala mælir meðallaun tímabilsins og
því dreifast nýlegar hækkanir á tvo ársfjórðunga.
Launavísitala á almennum markaði hækkaði mun
minna eða 0,8% milli annars og þriðja ársfjórðungs.
Launaskrið á almennum vinnumarkaði var rúm-
lega helmingi meira milli fyrstu fjórðunga áranna
2000 og 2001 ef tekið er mið af pöruðu úrtaki Kjara-
rannsóknarnefndar en ekki hækkun launavísitölu. Á
öðrum fjórðungi ársins höfðu laun á almennum
vinnumarkaði hækkað um 8,1% á einu ári skv. launa-
vísitölu, en það felur í sér 2,1% hækkun umfram
kjarasamninga, sé miðað við samninga stærstu laun-
þegahópanna. Launaskrið mældist því hið sama og á
fyrsta fjórðungi ársins. Miðað við parað úrtak Kjara-
PENINGAMÁL 2001/3 15
J M M J S N J M M J S N J M M
1999 2000 2001
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
1.100
Fjöldi
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2,0
2,1
2,2
%
Fjöldi veittra atvinnuleyfa (3 mán. meðaltöl)
Fjöldi lausra starfa (3 mán. meðaltöl)
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi (% af mannafla)
Atvinnuleysi, atvinnuleyfi og störf í boði
Mynd 12
Heimild: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
3. Nýlega byrjaði Vinnumálastofnun að greina ný tímabundin atvinnuleyfi
í ný tímabundin atvinnuleyfi og tímabundin atvinnuleyfi vegna vinnu-
staðaskipta. Í júní voru 131 ný tímabundin atvinnuleyfi veitt og 87 leyfi
vegna vinnustaðaskipta.
4. Leitað var til u.þ.b. tólf hundruð fyrirtækja. Rúmur þriðjungur þeirra
svaraði.