Peningamál - 01.08.2001, Blaðsíða 54

hækkana og gengislækkunar nái fótfestu kann hækk-
un vaxta að verða óhjákvæmileg. Verði hjá slíku
komist munu verðbólguáhrif nýlegrar gengislækk-
unar hins vegar smám saman fjara út og enn frekar ef
gengi tekur að hækka á ný. Það að verðbólguvænt-
ingar skuli nú vera um eða yfir 6% sýnir hins vegar
að ástæða er til að vera á varðbergi gagnvart þróun
sem gæti orðið til þess að verðbólguskrúfa færi í
gang. Bankinn mun því fylgjast náið með gangi
mála.
Til lengdar ræður stefnan í peningamálum mestu
um verðbólgustigið. Önnur hagstjórn, ákvarðanir í
launamálum, virkni markaða og samkeppnisstig geta
hins vegar haft áhrif á verðbólguna tímabundið og
ráða úrslitum um hversu kostnaðarsamt það mun
reynast í formi framleiðslutaps og atvinnuleysis að
ná tilteknu verðbólgumarkmiði. Sé ríkisfjármálum
t.d. beitt í því skyni að örva eftirspurn og atvinnustig
á sama tíma og peningastefnan leitast við að draga úr
eftirspurn í því skyni að vinna gegn verðbólgu, munu
raunvextir og raungengi verða mun hærri en ella og
aðlögunarþunginn lenda á útflutnings- og samkeppn-
isgreinum. Sé samið um launahækkanir umfram
framleiðniaukningu og verðbólgumarkmið Seðla-
bankans verður hann knúinn til þess að hækka vexti
meira en ella og verðbólgumarkmiðið næst við hærra
atvinnuleysisstig en ella þyrfti. Aukist samkeppni
þrýstir það niður verðlagi. Það getur síðan haft já-
kvæð áhrif á verðbólguvæntingar og ekki þarf eins
mikið aðhald að innlendri eftirspurn til að ná tilteknu
verðbólgumarkmiði.
Seðlabankinn varar við að nú sé gripið til eftir-
spurnaraukandi aðgerða í ríkisfjármálum eða á
öðrum sviðum. Þótt eftirspurnarþrýstingur sé að
hjaðna er innlend eftirspurn enn mun meiri en sam-
rýmist jafnvægi í þjóðarbúskapnum. Minni eftirspurn
í hagkerfinu og slökun spennu á vinnumarkaði eru
forsendur þess að verðbólga hjaðni með varanlegum
hætti. Eftirspurnarhvetjandi aðgerðir nú myndu því
vinna gegn verðbólgumarkmiði bankans og knýja
hann til að halda vöxtum hærri en ella. Hann telur því
að umbætur í skattamálum megi ekki við núverandi
aðstæður skerða tekjur ríkissjóðs á heildina litið og
að þær eigi að miða að því að auka hvata til sparn-
aðar og styrkja framboðshlið hagkerfisins. Lækkun
skatta á fyrirtæki sem mætt yrði með öðrum sköttum
gæti samrýmst þessu.
Seðlabankinn telur að við núverandi aðstæður
eigi stjórnvöld að leggja áherslu á aðgerðir sem
styrkja framboðshlið hagkerfisins, þ.e. auka framboð
framleiðsluþátta (vinnuafls og fjármagns) og auka
framleiðni og aðgerðir sem stuðla að hækkun gengis
krónunnar. Aukið innstreymi erlends fjármagns
vegna einkavæðingar og uppbyggingar atvinnustarf-
semi ásamt hjöðnun viðskiptahalla munu stuðla að
hærra gengi krónunnar. Á móti kemur að umfangs-
miklar stóriðjuframkvæmdir auka framleiðslu-
spennu, eins og fjallað er um í kaflanum um verð-
lagshorfur. Tímasetning þeirra og mótvægisaðgerðir
skipta því máli fyrir verðlagsþróunina. Allar aðgerðir
stjórnvalda sem stuðla að aukinni samkeppni og
lækkun verðlags án veikingar á stöðu ríkissjóðs
myndu einnig styðja við verðbólgumarkmið Seðla-
bankans.
PENINGAMÁL 2001/3 53