Peningamál - 01.08.2001, Blaðsíða 70

PENINGAMÁL 2001/3 69
Matsfyrirtækið Fitch kemur til skjalanna
Haustið 1999 óskaði Seðlabanki Íslands að mats-
fyrirtækið Fitch gæfi út lánshæfismat fyrir ríkissjóð.
Fitch er eitt þekktasta fyrirtækið í sinni grein á eftir
Moody's og Standard & Poor's og hafa ríkissjóðir
nágrannalanda í auknum mæli fært sér í nyt þjónustu
þess. Fitch á sér að nokkru rætur í Evrópu og býr að
sérstakri reynslu við að meta lánshæfi banka og fjár-
málafyrirtækja.
Talið var að það gæti orðið til að styrkja stöðu
ríkissjóðs sem útgefanda skuldabréfa á evrópskum
markaði ef fyrir lægi lánshæfismat Fitch til viðbótar
við mat hinna fyrirtækjanna tveggja. Fjölgun fjár-
festa sem líta á Ísland sem vænlegan fjárfestingar-
kost getur leitt til lækkunar á lántökukostnaði og til
sparnaðar fyrir ríkissjóð. Ennfremur er á það að líta
að í drögum að nýjum reglum um eiginfjárstöðu
lánastofnana á vegum Basel-nefndarinnar um banka-
eftirlit er gert ráð fyrir að kröfur séu metnar eftir
lánshæfiseinkunnum alþjóðlegra matsfyrirtækja eins
og áður er getið. Í skýrsludrögum var gert ráð fyrir
mati fyrirtækisins Fitch auk Moody's og Standard &
Poor's.
Fulltrúar fyrirtækisins komu til viðræðna við full-
trúa íslenskra stjórnvalda í desember 1999. Fyrsta
skýrsla Fitch um Ísland birtist tveimur mánuðum
síðar22 og veitti Fitch íslenska ríkinu lánshæfisein-
kunnina AA- fyrir langtímaskuldbindingar í erlendri
mynt. Fyrir skuldbindingar í innlendri mynt var veitt
hæsta einkunn AAA. Meginforsendur mats Fitch
voru að horfur í íslenskum þjóðarbúskap hafi batnað
meðal annars vegna breytinga á innviðum hagkerfis-
ins.
Þessi lánshæfiseinkunn Fitch er hliðstæð einkunn
sem matsfyrirtækið Moody's hefur gefið íslenska rík-
inu. Hún styrkir ríkissjóð sem lántakanda sem hlýtur
tvær einkunnir í AA-flokki á móti einni einkunn S&P
í A-flokki. Þetta leiðir af sér 0% áhættuvog fyrir
Ísland en annars gæti átt við 20% áhættuflokkur með
tilsvarandi aukakostnaði við lánsfjáröflun á erlend-
um markaði.
Atriði sem vega þungt í lánshæfismati um þessar
mundir
Öll matsfyrirtækin þrjú sendu frá sér skýrslur um
Ísland snemma árs 2001.23 Moody's og Fitch til-
kynntu að þau hefðu staðfest lánshæfismat sitt fyrir
Ísland og horfur um einkunnir væru stöðugar. Bæði
fyrirtækin bentu á verulega bætta skuldastöðu opin-
bera geirans. Fyrirtækin sögðu þessa staðfestu stjórn-
valda í hagstjórn hafa lagt grunn að öflugum hag-
vexti, stöðugleika og miklum lífskjarabata á liðnum
árum.
Fitch benti á að mikill viðskiptahalli hafi verið
fjármagnaður að mestu með lántökum einkageirans.
Þetta þýðir að há skuldahlutföll hafi hækkað og
bankakerfið orðið viðkvæmara fyrir skyndilegri
niðursveiflu í efnahagslífinu. Ísland verði því áfram
viðkvæmt fyrir breyttum markaðshorfum í ljósi þess
að gjaldeyrisforðinn nemi aðeins 31% af erlendum
skammtímaskuldum. Þetta hlutfall kunni þó að ýkja
hættuna á vandræðum því að Seðlabankinn hafi ónot-
aða lánsmöguleika svarandi til 850 milljóna Banda-
ríkjadala sem megi nota ef í harðbakkann slær. Samt
yrði ekki litið fram hjá þeim möguleika að gengi
krónunnar verði fyrir áframhaldandi þrýstingi.
Moody's tók í sama streng og varaði við því að
miklum hagvexti hafi fylgt alvarlegt ójafnvægi í
þjóðarbúskapnum sem gæti grafið undan efnahags-
legum stöðugleika á komandi tíð. Miklar erlendar
lántökur banka og fyrirtækja yrðu þyngri í skauti
vegna um það bil 10% lækkunar á gengi krónunnar
árið 2000. Þetta vekti ugg um afkomu þessara fyrir-
tækja ef gengið lækkar frekar á komandi misserum.
Þrátt fyrir þessi varnaðarorð lagði Moody's
áherslu á að geta íslenskra stjórnvalda til að greiða
erlendar skuldir samræmist lánshæfiseinkunninni
Aa3 um þessar mundir. Aðgangur að erlendu lánsfé
hjá erlendum bönkum og norrænum seðlabönkum er
mjög góður og skilvísi er ekki dregin í efa. Af þess-
um ástæðum voru taldar horfur á óbreyttri lánshæfis-
einkunn þrátt fyrir áhyggjur af erlendri stöðu og
hugsanlegum erfiðleikum í greiðslujöfnuði eða
gjaldeyrismálum.
Líkt og hin matsfyrirtækin tvö staðfesti Standard
& Poor's lánshæfismat sitt fyrir Ísland og tilkynnti
niðurstöðu sína í frétt sem gefin var út 21. mars 2001.
Einkunn fyrir langtímaskuldir í erlendri mynt er
áfram A+. Framtíðarhorfur um einkunnina voru stöð-
22. Sbr. frétt frá Seðlabanka Íslands 3. febrúar 2000.
23. Skýrslur Fitch, Moody's og Standard & Poor's eru allar birtar á heima-
síðu Seðlabanka Íslands. Bankinn sendi frá sér frétt við útkomu hverr-
ar skýrslu og eru þær dagsettar 8. febrúar, 26. febrúar og 23. mars 2001.