Peningamál - 01.08.2001, Blaðsíða 39

38 PENINGAMÁL 2001/3
stöðugleika. Þetta fyrirkomulag er þó í fullu sam-
ræmi við löggjöf flestra fremstu seðlabanka heimsins
eins og sjá má í töflunni.
Eins og áður hefur verið fjallað um er endanlegt
markmið peningastefnunnar áfram ákvarðað í sam-
einingu af ríkisstjórn og Seðlabankanum. Eins og
kom fram í grein Þórarins eru veigamikil lýðræðisleg
rök fyrir því að halda slíku fyrirkomulagi og því þótti
ekki rétt að breyta því.
Eins og áður hefur komið fram er aukið sjálfstæði
Seðlabankans til að beita stýritækjum sínum líklega
mikilvægasta breyting laganna. Seðlabankinn hefur
nú fullt frelsi til að beita vaxtatæki sínu án íhlutunar
stjórnvalda og er með því kominn í hóp seðlabanka
langflestra annarra iðnríkja og annarra ríkja.
Áður hefur verið fjallað um lokun á aðgengi
ríkissjóðs að beinni fjármögnun í Seðlabankanum í
nýju lögunum. Eins og kom fram í grein Þórarins var
einkunn bankans fyrir þennan lið líklega ofmetin í
rannsókn Frys o.fl. Í eldri lögum var ekki tekið fyrir
þennan aðgang en í gildi var samningur milli fjár-
málaráðherra og bankans um að ríkissjóður myndi
ekki nýta sér þessa heimild. Þennan samning þurfti
reglulega að endurnýja og var ekkert sem kom í veg
fyrir að honum yrði sagt upp eða ákveðið væri að
endurnýja hann ekki. Staða Seðlabankans að því er
þetta varðar var því greinilega veikari en samkvæmt
núgildandi lögum, þrátt fyrir að einkunn bankans
fyrir þennan lið breytist ekki. Því er ljóst að breyting
á einkunn bankans í töflu 1 vanmetur raunverulega
breytingu á sjálfstæði bankans að því er þetta varðar.
Að lokum má nefna að ráðningartími Seðla-
bankastjóra er lengdur úr fimm í sjö ár og hækkar
bankinn því í einkunn þótt þessi liður vegi tiltölulega
lítið í heildareinkunn hans.
Við þessar breytingar hækkar heildareinkunn
bankans úr 6,1 í 8,7 og telst hann nú 27. sjálfstæðasti
seðlabankinn af þeim 94 sem rannsóknin náði til og
er í 19. sæti meðal iðnríkja. Við fyrstu sýn kann að
virðast sem enn sé nokkuð í land við að koma bank-
anum í fremstu röð en hafa verður í huga að þeir liðir
sem draga heildareinkunn bankans niður eru liðir
sem færð hafa verið rök fyrir að skipti síður máli
varðandi það sjálfstæði sem er mikilvægt fyrir árang-
ursríka peningastefnu og ekki er augljóst að væru til
bóta fyrir skilvirkni og gagnsæi hennar. Þeir þættir
sem skipta mestu máli hafa verið færðir í það horf
sem best gerist í umheiminum.
Heimildir
Frumvarp til laga um Seðlabanka Íslands lagt fyrir Alþingi á 126.
löggjafarþingi 2000-2001.
Lög um Seðlabanka Íslands nr. 36/2001.
Fry, M., D. Julius, L. Mahadeva, S. Roger og G. Sterne (2000),
„Key Issues in the Choice of Monetary Policy Framework“, í
bókinni Monetary Policy Frameworks in a Global Context, rit-
stjórar L. Mahadeva og G. Sterne. Routledge, Centre for Central
Banking Studies, Englandsbanki.
Þórarinn G. Pétursson (2000), „Nýjar áherslur í starfsemi seðla-
banka: Aukið sjálfstæði, gagnsæi og reikningsskil gerða“,
Peningamál, 2000/4, 45-57.