Peningamál - 01.08.2001, Blaðsíða 26

PENINGAMÁL 2001/3 25
Þetta voru fyrstu formlegu afskipti Seðlabankans af
millibankamarkaði með gjaldeyri frá því að krónan
fór á flot 27. mars sl.
... leiddu til þess að gripið var til ýmissa aðgerða
Fram kom í óformlegum viðræðum við viðskipta-
vaka á gjaldeyrismarkaði að sveiflurnar á gengi krón-
unnar voru mun meiri en þeir höfðu búist við og að
þeir hefðu tapað verulegum fjárhæðum á viðskipta-
vaktinni. Þeir höfðu síðan frumkvæði að viðræðum
við Seðlabankann um að leitað yrði leiða til að draga
úr sveiflum á millibankamarkaði með gjaldeyri.
Vinnuhópi var falið að kanna leiðir til að auka dýpt
markaðarins, draga úr sveiflum og gera viðskipta-
vakahlutverkið meira aðlaðandi. Niðurstaðan var sú
að Seðlabankinn ákvað að greiða viðskiptavökum
þóknun fyrir að mynda markað með íslensku krón-
una. Viðskipti á millibankamarkaði með gjaldeyri
verða þegar viðskiptavaki tekur tilboði annars við-
skiptavaka. Sá sem gerir tilboð sem leiðir til við-
skipta telst hafa myndað markað en sá sem gengur að
tilboði telst hafa nýtt sér markaðinn. Í lok hvers dags
er reiknað út hversu mikinn nettómarkað hver
viðskiptavaki hefur myndað. Þeir sem eru með já-
Þróun vísitölu gengisskráningar á
5 mínútna bili 30. apríl til 9. maí 2001
30. apríl 2. maí 3. maí 4. maí 7. maí 8. maí 9. maí
130
132
134
136
138
140
142
144
146
31. des. 1991=100
Mynd 2
aðila að þessi mikla veiking hefði verið yfirskot,
þ.e.a.s. að ekki hefði verið tilefni til svo mikillar veik-
ingar á jafn skömmum tíma. Viku seinna hafði vísitala
gengisskráningar náð svipuðu gildi og við opnun
markaðarins þann 2. maí eins og sjá má á mynd 2.
Á henni má einnig sjá að hraðasta veikingin átti sér
stað umræddan dag þó svo að veiking hafi einnig átt
sér stað fyrir og eftir 2. maí. Eftir þann dag dró úr velt-
unni og krónan tók að styrkjast á ný þó að miklar
sveiflur yrðu áfram sérstaklega innan dags.
Ástæðurnar fyrir því að Seðlabankinn greip ekki
inn í þessa þróun eru nokkrar. Fyrst má nefna að með
nýrri gengisstefnu var bankinn ekki lengur skuld-
bundinn til að verja gengið við ákveðin vikmörk.
Bankinn áleit veikinguna frá upphafi vera yfirskot og
taldi hana myndu ganga til baka. Það var einnig talin
ákveðin hætta í því fólgin að grípa inn í markaðinn því
að slíkt gæti gefið til kynna að enn væri til staðar óbein
trygging fyrir því að ekki yrðu stórar gengissveiflur án
afskipta Seðlabankans og því var þetta nokkurt próf á
staðfestu bankans eftir að ramma peningamálastefn-
unnar var breytt. Það hefur komið fram síðar að ein-
stakir viðskiptavakar trúðu því statt og stöðugt að
Seðlabankinn gripi inn í og höguðu sér í samræmi við
þá trú sína. Það hafði einnig áhrif á afstöðu bankans að
gjaldeyrisvarasjóður hans er nú að fjórum fimmtu hlut-
um fjármagnaður með skammtímalánum vegna íhlut-
unar bankans á gjaldeyrismarkaði undanfarið ár og því
þótti ekki forsvaranlegt að eyða meiru af honum nema
ef sennilegt væri að slíkt hefði einhver lengri tíma
áhrif. Enda er allnokkur reynsla fyrir því að inngrip
þegar gjaldmiðill er undir miklum þrýstingi hafa ein-
ungis áhrif til skamms tíma og ná sjaldnast að snúa
þróuninni við.
Vísitala gengisskráningar og velta á
gjaldeyrismarkaði 25. apríl - 9. maí 2001
25
.ap
r.0
1
26
.ap
r.0
1
27
.ap
r.0
1
30
.ap
r.0
1
2.m
aí.
01
3.m
aí.
01
4.m
aí.
01
7.m
aí.
01
8.m
aí.
01
9.m
aí.
01
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Ma.kr.
128
130
132
134
136
138
140
142
144
Vísitala
Velta (vinstri ás)
Vísitala (hægri ás)
Mynd 2