Peningamál - 01.08.2001, Síða 19

Í júlí hefur hins vegar heldur dregið úr verðbólgu-
væntingum og gengi krónunnar hefur styrkst. Þann
20. júlí var verðbólguálag ríkisskuldabréfa rúmlega
5% og raunstýrivextir Seðlabankans höfðu á ný
hækkað í um 5½%. Gengi krónunnar hafði þá styrkst
um 3,1% frá miðjum júní.
Á móti minna aðhaldsstigi peningastefnunnar
vegna lægri raunvaxta og gengis vegur að önnur fjár-
málaleg skilyrði sem hafa áhrif á eftirspurn hafa
annaðhvort verið tiltölulega óbreytt frá því að gengið
var frá síðasta mati á þróun og horfum í efnahags- og
peningamálum fyrir þetta rit undir lok apríl eða hafa
þróast í aðhaldsátt. Þannig hafa lausafjárþrengingar
valdið því að vextir á millibankamarkaði fyrir krónur
hafa lækkað minna en vaxtalækkun Seðlabankans
þann 27. mars sl. gaf tilefni til. Verðtryggðir lang-
tímavextir eru nú annaðhvort svipaðir eða hærri en
þeir voru undir lok apríl, nema á allra stystu bréfum.
Til viðbótar þessu er mat lántakenda á lánskjörum er-
lendra lána nú líklega hærra en fyrir nokkrum mán-
18 PENINGAMÁL 2001/3
Seðlabankinn metur ástand og horfur í efnahagsmálum
með margvíslegum hætti. Í því efni byggir hann ekki
aðeins á eigin vinnu heldur einnig á vinnu annarra
opinberra efnahagsstofnana eins og Þjóðhagsstofnun-
ar. Auk þess kynnir hann sér greiningu fjármálastofn-
ana, samtaka atvinnulífs og verkalýðshreyfingar. Þá
fylgist bankinn grannt með erlendum efnahagsmálum
sem hafa áhrif á innlenda hagþróun.
Í meginatriðum má skipta þessari yfirvöku í eftir-
farandi flokka:
· Mat á hagvísum
· Spár
· Markaðsvaka
· Úrtakskannanir
· Samtöl við fjármálastofnanir, samtök atvinnulífs,
verkalýðshreyfingu og fyrirtæki
Mat á hagvísum: Í hvert skipti sem nýjar hagtölur eru
birtar eru þær teknar til skoðunar. Í hverjum mánuði
skoðar og greinir hagfræðisvið bankans síðan að lág-
marki 82 innlendar hagstærðir sem yfirleitt eru á mán-
aðarlegri tíðni eða hærri. Margvísleg greining er gerð á
þessum hagvísum til að kreista út þær upplýsingar sem
í þeim felast. Þannig er t.d. tímaróf vaxta greint til að
fá upplýsingar um væntingar um vaxtaþróun og verð-
bólgu.
Spár: Seðlabankinn gerir fjórum sinnum á ári verð-
bólguspár til a.m.k. tveggja ára. Í tengslum við þær er
lagt ítarlegt mat á þá þætti efnahagsmála sem mestu
skipta fyrir verðlagsþróunina. Seðlabankinn byggir
alla jafna á þjóðhagsspám Þjóðhagsstofnunar en legg-
ur jafnframt á þær sjálfstætt mat. Þá skoðar bankinn
spár fjármálastofnana.
Markaðsvaka: Markaðsstofa bankans á peningamála-
sviði fylgist náið með þróun á innlendum fjármála-
mörkuðum og er í nánum tengslum við aðrar fjármála-
stofnanir.
Úrtakskannanir: Seðlabankinn hefur reglulega látið
gera úrtakskannanir á verðbólguvæntingum almenn-
ings. Bankinn hefur til skoðunar að gera mun víðtækari
kannanir á væntingum fyrirtækja og almennings. Þá
kynnir bankinn sér þær kannanir sem aðrir aðilar gera
á þessu sviði.
Samtöl: Fulltrúar bankans eiga samtöl við margvíslega
aðila í þjóðfélaginu til að fá frá þeim upplýsingar og
mat. Þannig ræða bankastjórar Seðlabankans reglulega
við yfirstjórnendur annarra fjármálastofnana. Hag-
fræðisvið bankans á einnig samtöl við starfsmenn
greiningardeilda fjármálastofnana, samtaka atvinnu-
lífs, verkalýðshreyfingar, aðila á fasteignamarkaði og
einstök fyrirtæki. Markaðsstofa bankans á mjög oft
samtöl við gagnaðila í fjármálastofnunum en einnig
fyrirtæki sem eru mikilvæg á gjaldeyrismarkaði. Þá er
fjármálasvið bankans í tengslum við fjármálastofnanir
vegna mats á fjármálastöðugleika.
Eftir að bankinn tók upp verðbólgumarkmið hefur
mikilvægi ofangreinds yfirvökukerfis aukist. Bankinn
mun því á næstunni vinna að því að gera það jafnvel
enn betur úr garði. Áhersla verður lögð á að bæta spár
og mat á væntingum, m.a. með úrtakskönnunum.
Rammi 2 Kerfi Seðlabankans til að meta ástand og horfur í efnahagsmálum