Peningamál - 01.02.2003, Qupperneq 6

PENINGAMÁL 2003/1 5
kjarnavísitölu 1 vó verðhækkun opinberrar þjónustu,
sem jafnan á sér stað um áramót, á móti og ríflega
það. Hækkun vísitölu neysluverðs á sl. ári stafaði af
hækkun á verði húsnæðis og þjónustu, sem nánar er
fjallað um hér á eftir. Vöruverð lækkaði verulega á
árinu 2002, einkum verð innfluttrar vöru, sem
lækkaði um tæplega 3%.
Í desember sl. mældist verðbólga á Íslandi minni
en að meðaltali á EES-svæðinu, miðað við hina sam-
ræmdu vísitölu (HICP) fyrir EES-svæðið. Á Íslandi
var verðbólgan 1,9%, en 2,2% að meðaltali á EES-
svæðinu og 2,1% í helstu viðskiptalöndum Íslands.
Verðbólguspá bankans gekk eftir á síðasta ársfjórð-
ungi en ársspá bankans fyrir ári var vel yfir mældri
verðbólgu
Hækkun neysluverðs milli þriðja og fjórða ársfjórð-
ungs 2002 var u.þ.b. hin sama og Seðlabankinn spáði
í nóvember. Þá spáði bankinn 2,3% hækkun frá
fjórða ársfjórðungi 2001 til jafnlengdar 2002, en í
reynd hækkaði vísitalan um 2,2%. Hins vegar var
þróunin á árinu 2002 töluvert hagstæðari en bankinn
gerði ráð fyrir í ársbyrjun. Í febrúar 2002 spáði bank-
inn 3% verðbólgu yfir árið. Frávikið stafar af áhrif-
um gengishækkunar krónunnar á árinu. Yfir síðast-
liðið ár lækkaði innflutningsvegið gengi erlendra
gjaldmiðla um 12% gagnvart krónunni. Gengishækk-
un krónunnar sem átti sér stað eftir að febrúarspáin
2002 var gerð ætti að öðru óbreyttu hafa í för með sér
rúmlega 4% minni verðbólgu en ella.2 Verðlækkun
innfluttrar vöru leiddi til tæplega 1% minni hækkun-
ar vísitölu neysluverðs en ella og skýrir því ein og sér
u.þ.b. tvo þriðju af fráviki spárinnar. Til viðbótar hafa
innlendar vörur í samkeppni við þær innfluttu lækkað
og önnur óbein kostnaðaráhrif kunna að koma fram á
lengri tíma.3 Nánar er fjallað um verðbólguspá-
skekkjur í rammagrein 1 á bls. 6.Mynd 2
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S N J
1999 2000 2001 2002
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
%
Verðbólguþróun 1999-2003
12 mánaða breytingar
Helstu viðskiptalönd Íslands
Ísland: Samræmd vísitala neysluverðs
Heimild: Hagstofa Íslands.
Ísland: Neysluverðsvísitala
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2000 2001 2002 2003
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
%
Neysluverðsvísitala og
verðbólguspár Seðlabankans 2000-2003
%-breytingar frá sama ársfjórðungi árið áður
Maí ’01
Ágúst ’01
Nóv. ’01
Nóv.’00
Mynd 3
Feb.’00
Nóv.’99
Neysluverðsvísitala
Ágúst ’00
Maí ’00
Feb.’02
Feb.’01
Maí’02
Ág.’02 Nóv.’02
2. Hafa verður í huga að í byrjun tímabilsins voru áhrif gengislækkunar
krónunnar árið áður ekki komin fram nema að hluta. Fyrstu áhrif
gengishækkunar gerðu því ekki meira en vega upp verðhækkunar-
tilefni sem þegar voru til staðar. Gengishækkun um 12% ætti til lengd-
ar að leiða til tæplega 5% verðlækkunar ef breytingin er varanleg.
3. Á fyrri hluta síðasta árs gætti nokkuð áhrifa sérstakra aðgerða til að
hefta verðhækkanir. Aðgerðirnar leiddu í sumum tilfellum til frestunar
á verðhækkunum á þjónustu sem gætir ekki lengur í verðlagi. Frestun
verðhækkana á innfluttum vörum varð hins vegar líklega að mestu leyti
varanlegri vegna gengisstyrkingar krónunnar.
Mynd 1
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S N J
1999 2000 2001 2002
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
%
Verðbólga á mælikvarða vísitölu
neysluverðs og kjarnavísitalna 1999-2003
Heimild: Hagstofa Íslands.
Kjarnavísitala 1
Kjarnavísitala 2
Vísitala neysluverðs
Verðbólgumarkmið SÍ