Peningamál - 01.02.2003, Qupperneq 15

atvinnuleysi eigi eftir að aukast yfir vetrarmánuðina.
Könnunin bendir einnig til að breyting verði á
dreifingu atvinnuleysis, því að ólíkt könnun frá sama
tíma fyrir ári vildu atvinnurekendur á landsbyggðinni
einnig fækka starfsfólki, mun meira en á höfuð-
borgarsvæðinu sem hefur búið við meira atvinnuleysi
að undanförnu. Haldi atvinnuleysi áfram að aukast
má búast við að langtímaatvinnuleysi vaxi sem þegar
hefur gerst að nokkru marki. Í desember 2002 var
hlutfall þeirra sem höfðu verið atvinnulausir í sex
mánuði eða lengur 20% atvinnulausra, samanborið
við 13% fyrir ári.
Áframhaldandi samdráttur í framboði á lausum
störfum hjá vinnumiðlunum bendir í sömu átt. Laus
störf hjá vinnumiðlunum í desember voru 133 sam-
anborið við 214 fyrir ári og hafa ekki verið svo fá frá
desember 1998. Ný tímabundin atvinnuleyfi voru
einnig þriðjungi færri í desember en fyrir ári. Fækk-
un nýrra atvinnuleyfa var meiri en fækkun atvinnu-
leyfa í heild á síðasta ári.
Mjög dró úr launaskriði í einkageiranum á sl. ári.
Kaupmáttur launa hefur þó aukist vegna minnkandi
verðbólgu. Laun í einkageiranum án fjármálastofn-
ana hækkuðu um 4,6% frá síðasta ársfjórðungi 2001
til jafnlengdar í fyrra, samkvæmt launavísitölu Hag-
stofunnar, og kaupmáttur þeirra um 2,4%. Þetta eru
veruleg umskipti frá því fyrir ári, þegar laun í einka-
geiranum hækkuðu um 7,3%, en kaupmáttur rýrnaði
um 1,1%. Laun opinberra starfsmanna og banka-
manna hækkuðu meira, eða um 7,2% og kaupmáttur
þeirra um 4,9%.
Fjármálamarkaðir
Útlánavöxtur nær enginn að nafnvirði á sl. ári
Undanfarið ár hefur vöxtur útlána verið lítill sem
enginn að nafnvirði. Að nokkru leyti stafar þessi
hægi vöxtur af gengishækkun krónunnar, en að þeim
áhrifum frátöldum má telja vöxtinn fyllilega í sam-
ræmi við stöðugt verðlag. Að raungildi eða að frá-
töldum áhrifum gengisbreytinga og vísitöluupp-
færslu hafa útlánin þó aukist nokkuð frá því í vor, en
raunvirði útistandandi skulda hefur lítið breyst frá
vormánuðum árið 2001. Í uppsveiflunni sem hófst
árið 1997 og allt til loka ársins 2001 jukust útlán til
fyrirtækja mun hraðar en útlán til heimila, en á sl. ári
snerist þetta við. Kemur þessi þróun heim og saman
við framvindu efnahagsmála, sem lýst var hér að
framan, þ.e.a.s. töluverð umsvif eru enn á íbúða-
markaði, en samdráttur í fjárfestingu fyrirtækja.
Raunvextir hafa lækkað síðan í byrjun nóvember
Frá nóvemberbyrjun hafa stýrivextir Seðlabankans
verið lækkaðir tvisvar, samtals um eina prósentu.
Áhrif lægri stýrivaxta hafa spannað nokkurn veginn
allt vaxtarófið, þótt ávöxtunarkrafa til skemmri tíma
hafi lækkað mest. Frá því í október hefur þó dregið í
sundur með ávöxtunarkröfu ríkisbréfa til fjögurra ára
eða lengri tíma og skemmri bréfa. Algengt er að
munur á ávöxtunarkröfu til lengri og skemmri tíma
aukist þegar umtalsverð slökun verður í peninga-
málum og stýrivextir lækka meira en markaðsaðilar
telja að geti staðist til frambúðar. Ávöxtunarkrafa
ríkisbréfa með u.þ.b. 4 og 10½ árs líftíma hefur
14 PENINGAMÁL 2003/1
| 2000 | 2001 | 2002 |
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
%
Ávöxtunarkrafa verðtryggðra langtímaskuldabréfa
Daglegar tölur 3. janúar 2000 - 31. janúar 2003
Mynd 14
15 ára spariskírteini
25 ára húsbréf
Heimild: Seðlabanki Íslands.
40 ára húsbréf
F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O N D
2001 2002
0
400
800
1.200
1.600
2.000
-400
Fjöldi
Mynd 13
Breyting á fjölda atvinnulausra
eftir lengd atvinnuleysis 2001-2002
Breyting frá sama mánuði á fyrra ári1
1. Ath. fjölgun á atvinnuleysisskrá í apríl 2001 má að verulegu leyti rekja til verkfalls sjómanna.
Heimild: Vinnumálastofnun.
Atvinnulausir skemur en 6 mán.
Langtímaatvinnulausir
(lengur en 6 mán.)
Atvinnulausir alls