Peningamál - 01.02.2003, Page 23

Í byrjun nóvember 2002 var verðbólguálag ríkis-
skuldabréfa til fjögurra ára undir 2% og enn lægra á
styttri bréfum. Samsvarandi verðbólguálag í lok jan-
úar var hins vegar rúmlega 2½%, en um 2% til
tveggja ára. Á þennan mælikvarða hafa raunstýri-
vextir Seðlabankans lækkað úr 4½-5% í rúmlega 3%.
Miðað við verðbólguálag ríkisskuldabréfa hafa raun-
vextir Seðlabankans ekki verið lægri síðan í janúar
1997. Verðbólguálag ríkisskuldabréfa var líklega
óeðlilega lágt í byrjun nóvember og ýkir það matið á
lækkun raunstýrivaxta síðan þá. Aðrir mælikvarðar,
eins og t.d. verðbólguspá Seðlabankans, sýna hins
vegar einnig mjög ótvíræða lækkun raunstýrivaxta
bankans. Þannig voru þeir tæplega 4% miðað við
verðbólguspá bankans eitt ár fram í tímann í byrjun
nóvember en um 3½% nú miðað við fyrirliggjandi
verðbólguspá.
Eftir vaxtalækkanir Seðlabankans síðustu mánuði
er athyglisvert að bera vexti hans saman við vexti
ýmissa annarra seðlabanka. Tafla 7 sýnir vexti og
verðbólgu í ýmsum ríkjum. Efri hluti töflunnar sýnir
seðlabankavexti og verðbólgu í löndum á verðbólgu-
markmiði en neðri hlutinn sýnir önnur mikilvæg iðn-
ríki. Í lok janúar voru stýrivextir Seðlabankans lítið
fyrir ofan meðaltal verðbólgumarkmiðslanda ef
Brasilíu og Suður-Afríku, sem búa við efnahagslegan
óstöðugleika og mjög háa seðlabankavexti, er sleppt.
Það er hins vegar athyglisvert að vextirnir hér eru
svipaðir og á Nýja-Sjálandi og lægri en í Noregi.
Raunvextir miðað við verðbólgu liðinna tólf mánaða
eru óeðlilega háir hér þar sem verðbólgan náði botni
í janúar á þennan mælikvarða en verðbólguvæntingar
eru hærri. Miðað við verðbólgumarkmiðið eru raun-
vextir hér svipaðir og í Noregi og í Póllandi en lægri
22 PENINGAMÁL 2003/1
Tafla 7 Seðlabankavextir og verðbólga í ýmsum ríkjum
Stýrivextir Síðasta Dagsetning Raunstýrivextir m.v.
Verð- Verðbólgu- seðla breyting síðustu liðna verð- verðbólgu
Lönd bólga Tímabil markmið banka stýrivaxta breytingar bólgu markmið
Ástralía.................................. 3,0 4. ársfj. ´02 2 - 3 4,75 0,25 5. júní ´02 1,7 2,2
Brasilía.................................. 9,9 4. ársfj. ´02 3½ (±2½) 25,50 0,50 23. jan. ´03 14,2 21,3
Bretland ................................ 2,7 des. ´02 2½ 4,00 -0,50 8. nóv. ´01 1,3 1,5
Chíle...................................... 2,8 des. ´02 2 - 4 2,75 -0,25 9. jan. ´03 0,0 -0,2
Ísland .................................... 1,4 jan. ´03 2½ (±1½%) 5,80 -0,50 17. des. ´02 4,3 3,2
Ísrael ..................................... 6,5 des. ´02 2 - 3 8,90 -0,20 23. des. ´02 2,3 6,2
Kanada .................................. 3,9 des. ´02 1 - 3 2,75 0,25 16. júlí ´02 -1,1 0,7
Noregur ................................. 2,8 des. ´02 2½ (±1) 6,00 -0,50 23. jan. ´03 3,1 3,4
Nýja Sjáland ......................... 2,7 des. ´02 0 - 3 5,75 0,25 3. júlí ´02 3,0 4,2
Pólland .................................. 0,1 des. ´02 5 (±1) 8,50 -0,50 26. júní ´02 8,4 3,3
Suður-Afríka .........................14,5 nóv. ´02 3 - 6 13,50 1,00 13. sept. ´02 -0,9 8,6
Sviss...................................... 0,9 des. ´02 0 - 2 0,25-1,25 -0,50 26. júlí. ´02 -0,1 -0,2
Svíþjóð.................................. 0,6 des. ´02 3 - 5 2,50 -0,25 30. jan. ´03 1,9 -1,4
Tæland .................................. 0,3 des. ´02 0 - 3 1,75 -0,25 19. nóv. ´02 1,4 0,2
Meðaltal ............................... 3,6 6,46 -0,10 2,7 3,6
-án Brasilíu og S-Afríku ....... 2,3 4,46 -0,23 2,1 1,9
Önnur iðnríki
Bandaríkin ............................ 2,4 des. ´02 - 1,25 -0,50 6. nóv. ´02 -1,1 -
Japan ..................................... -0,4 nóv. ´02 - 0,10 -0,15 18. sept. ´01 0,5 -
Evrusvæði ............................. 2,3 des. ´02 0 - 2 2,75 -0,50 6. des. ´02 0,4 1,7
Danmörk ............................... 2,5 des. ´02 - 2,75 -0,50 6. des. ´02 0,2 -
Meðaltal alls ......................... 3,2 6,64 -0,21 1,7
-án Brasilíu og S-Afríku ....... 2,2 3,81 -0,3 1,6 1,9
Verðbólga er reiknuð út frá 12 mán. breytingu þeirrar verðvísitölu sem peningastefna viðkomandi lands er miðuð við eða vísitölu neysluverðs, eftir því
sem við á. Notast er við síðustu tiltæku mælingu. Raunstýrivextir eru reiknaðir út frá liðinni verðbólgu. Fram til 9. ágúst sl. hafði seðlabanki Chíle raun-
vaxtamarkmið. Til að reikna út breytingu stýrivaxta á þeim tíma er notast við verðbólgustig þess tíma. Notast er við miðgildi vaxtabils stýrivaxta fyrir
Sviss. Taflan sýnir verðbólgumarkmið landa fyrir árið 2002 eða langtímamarkmiðið þar sem það hefur þegar tekið gildi. Langtímamarkmiðið fyrir Ísland
er 2½% (±1½%) sem á að nást 2003. Langtímamarkmiðið fyrir Pólland er verðbólga undir 4% sem á að nást 2003. Verðbólgumarkmiðið fyrir Tékkland
lækkar línulega og á að enda í 2%-4% árið 2005. Mexíkó er ekki með í töflunni, þrátt fyrir að vera með verðbólgumarkmið, þar sem seðlabanki Mexíkó
er ekki með eiginlegt stýrivaxtamarkmið heldur miðar peningastefnuna við markmið um laust fé í umferð.