Peningamál - 01.02.2003, Síða 41

gera ráð fyrir því að gengi krónunnar komi til með að
styrkjast í aðdraganda framkvæmdanna og þegar þær
eru í hámarki í tengslum við mikið gjaldeyrisinn-
streymi vegna þeirra, og væntinga um vaxtahækkanir
Seðlabankans vegna aukinnar verðbólgu.
Slík gengisaðlögun hjálpar við aðlögun hag-
kerfisins að efnahagsáhrifum álversframkvæmdanna.
Hagvaxtar- og atvinnuleysisáhrif álversframkvæmda
verða því minni þar sem gengisstyrkingin veikir
samkeppnisstöðu útflutningsatvinnugreina og hjálpar
til við að rýma til fyrir framkvæmdunum með því að
þrengja að annarri atvinnustarfsemi.
Þessi ólíka þróun endurspeglast einnig í ólíkum
viðbrögðum peningastefnunnar, eins og sést á mynd
6. Hefði ekki komið til álversframkvæmda hefði
verðbólga á þessu ári orðið töluvert meiri en hún
virðist ætla að verða þar sem gengi krónunnar hefði
verið til muna lægra en nú er. Stýrivextir Seðla-
bankans ættu því að vera allt að 3 prósentum lægri á
þessu ári komi til álversframkvæmda en þeir hefðu
verið hefði ekki komið til þeirra. Miðað við framsýna
peningastefnu yrði vaxtastigið hins vegar orðið hærra
en í dæminu án framkvæmda strax á næsta ári og
næði hámarki í um 2 prósentum hærri vöxtum árin
2005-2006.
Með viðbrögðum peningastefnunnar og gengis-
aðlögun fer verðbólga tæplega 1 prósentu umfram
dæmið án álversframkvæmda árið 2006 og rúmlega
1 prósentu hærra árið eftir. Verðbólga helst því innan
við þolmörk verðbólgumarkmiðsins. Þetta þýðir hins
vegar að hagvöxtur verður undir því sem hann er í
grunndæminu og atvinnuleysi yfir.
Því er ljóst að gengisaðlögunin hjálpar til við að
draga úr þenslumyndun í hagkerfinu vegna álvers-
framkvæmdanna og gerir það að verkum að hægt er
að ná verðbólgumarkmiðinu við lægra vaxtastig en
ella. Aðgerðir í ríkisfjármálum til viðbótar við að-
lögun gengis krónunnar myndu síðan gefa færi á enn
lægri vöxtum en ella. Á mynd 7 er sýnd þróun
verðbólgu miðað við mismunandi gengisforsendur
og hagstjórnarviðbrögð.
5.3. Óvissuþættir og fyrirvarar
Slá verður ýmsa varnagla við þessa útreikninga enda
mikil óvissa um efnahagsframvinduna svo langt fram
í tímann, hagstjórnarviðbrögð og aðlögun þjóðar-
búskaparins að þeim.
Einna mest óvissa er um gengisþróunina. Í ofan-
greindum útreikningum er byggt á tvenns konar for-
sendum varðandi gengisþróun. Efnahagsferlar sem
byggjast á þessum gengisforsendum eru hins vegar
vart samanburðarhæfir við dæmi sem byggist á
núverandi stöðu en án álversframkvæmda, þar sem
sterkt gengi krónunnar í dag endurspeglar a.m.k. að
hluta væntingar um áhrif álversframkvæmdanna. Því
verður að bera dæmið með gengisaðlögun saman við
dæmi án álversframkvæmda þar sem gengi krón-
unnar í dag væri nokkru veikara en það er í raun og
kæmi til með að lækka eitthvað áfram. Þrátt fyrir að
dæmi þar sem gengisaðlögun er tekin með sé
trúverðugra en dæmi með óbreyttu gengi, er ákaflega
erfitt að meta með áreiðanlegum hætti hver gengis-
þróunin gæti orðið með og án álversframkvæmda og
áhrif hennar á þjóðarbúskapinn.
40 PENINGAMÁL 2003/1
Mynd 6
2003 2004 2005 2006 2007 2008
0
2
4
6
-2
-4
-6
%
Stýrivextir Seðlabankans (framsýn Taylor-regla)
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Frávik frá grunndæmi án álversframkvæmda (prósentur)
Ríkisfjármál og óbreytt
gengi frá grunndæmi
Sveigjanlegt gengi
Gengi óbreytt frá grunndæmi
Ríkisfjármál og
sveigjanlegt
gengi
Mynd 7
2003 2004 2005 2006 2007 2008
0
1
2
3
4
5
-1
-2
-3
%
Verðbólga
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Frávik frá grunndæmi án álversframkvæmda (prósentur)
Peningastefna,
ríkisfjármál, óbreytt
gengi frá grunndæmi
Án hagstjórnar-
viðbragða,
sveigjanlegt gengi
Án hagstjórnarviðbragða,
óbreytt gengi frá
grunndæmi
Peningastefna,
óbreytt gengi frá
grunndæmi