Peningamál - 01.02.2003, Side 42

Aðrir óvissuþættir snúa að þeim líkönum sem
notuð eru við mat á efnahagslegum áhrifum álvers-
framkvæmda og framvindunni án þeirra. Í saman-
burði við hefðbundin verðbólguspálíkön bankans er
t.d. líklegt að þjóðhagslíkan það sem notað var við
útreikningana vanmeti áhrif umframeftirspurnar á
verðbólgu en ofmeti áhrif gengisbreytinga. Sé þetta
rétt er t.d. líklegt að ekki verði eins mikill munur á
vöxtum árið 2003 með og án álversframkvæmda með
breytilegu gengi eins og ofangreind dæmi gefa til
kynna.
Þessu tengt gætu áhrif gengissveiflna á innlenda
verðbólgu verið ofmetin. Reynsla annarra ríkja sem
hafa horfið frá fastgengisstefnu yfir í sveigjanlega
gengisstefnu, og innlend verðlagsþróun eftir að gengi
krónunnar lækkaði nokkuð í kjölfar þess að tekin var
upp flotgengisstefna, gæti gefið tilefni til að ætla að
áhrif tímabundinna gengissveiflna á innlenda verð-
bólgu séu minni nú en söguleg sambönd gefa til
kynna.
Tengt þessu er óvissa um aðlögun þjóðarbúskap-
arins að stýrivaxtabreytingum. Hún er nokkuð mis-
munandi eftir því við hvaða líkan er stuðst. Þjóð-
hagslíkanið byggist á sögulegum samböndum yfir
langan tíma og bendir til þess að nokkru meiri vaxta-
hækkanir þurfi til að halda verðbólgu niðri í kjölfar
framkvæmdanna. Vaxtahækkanir þær sem hér er lýst
myndu því líklega ekki nægja til að halda verðbólgu
nálægt markmiði bankans. Ofangreint mat byggist
hins vegar á tölfræðilegu mati á einfaldara líkani sem
metið er yfir styttra tímabil og gefur vísbendingar um
meiri vaxtanæmni. Þar sem matstímabilið er tiltölu-
lega stutt gæti það hins vegar ofmetið vaxtavið-
brögðin og því ríkir töluverð óvissa um þessi áhrif
umfram þá óvissu sem almennt ríkir um áhrif
peningastefnunnar á hagkerfið og fjallað er um í
grein Þórarins G. Péturssonar (2001).5
Áhrif þessara framkvæmda á væntingar almenn-
ings eru einnig mjög óviss. Mögulegt er að áhrifin
séu meiri en gert er ráð fyrir í dæmunum að framan.
Eftirspurn verði því meiri í dæminu með álvers-
framkvæmdum en veikari án þeirra. Mismunur á
efnahagsþróuninni með og án álvers væri þá enn
meiri en hér er gert ráð fyrir og áhrif á verðbólgu og
þar með vexti meiri en í dæmunum sem hér er fjallað
um, auk þess sem áhrifin gætu komið fram fyrr en
hér er gert ráð fyrir.
PENINGAMÁL 2003/1 41
5. Þórarinn G. Pétursson, „Miðlunarferli peningastefnunnar“, Peninga-
mál 2001/4, 59-74.