Skírnir - 01.04.1989, Side 68

62
ÚLFAR BRAGASON
SKÍRNIR
flokkadráttum og vígaferlum. En þar sem hann tengir þau ástamál-
um má draga þá ályktun að meiri regla í hjúskaparmálum hafi verið
honum að skapi. Siðaboðskapur kirkjunnar er honum að vísu
kunnur, eins og frásagnir hans um frillulífi og frændsemisspjöll
sýna, en einkum er hann að hugsa um velferð bændasamfélagsins,
fjárhagsafkomu og frið. Sjónarmið kirkjunnar og bænda til hjóna-
bandsins virðast því hafa getað farið saman.27
IV
Aður en litið er almennt á hjónabönd og frillulífi í íslendinga sögu
Sturlu Þórðarsonar er rétt að athuga hjúskaparmál og heimilishagi
höfundarins sjálfs eins og þau koma fram í Sturlungu. Þau gætu
gefið vísbendingu um viðhorf Sturlu í þessum efnum og jafnvel
skýrt atriði í frásögn hans sem hafa verið talin innbyrðis ósam-
kvæm. Sturla var einkvæntur og ekki kenndur við aðrar konur.
Kona hans var af fornum höfðingjaættum, Skarðverjum og Staðar-
hólsmönnum. Mun Sturla hafa fengið nokkurt fé og fjárvon með
henni enda hafði móðir hennar hafnað bónorði eftir að hún varð
ekkja til að ráða ekki arf undan dótturinni. Hefur Sturlu ekki veitt
af fé því og tengslum til að styrkja stöðu sína því að hann var
óskilgetinn. I Sturlungu eru nefnd fjögur börn Sturlu og konu
hans: Snorri, Þórður, Ingibjörg og Guðný. Ingibjörgu dóttur sína
gifti Sturla barnunga Halli syni Gissurar Þorvaldssonar, helsta
höfðingja landsins, og var það liður í sættum þeirra Gissurar. En
fyrri bandamenn Sturlu brenndu Hall í Flugumýrarbrennu rétt eft-
ir brúðkaupið. Síðar gifti Sturla báðar dætur sínar inn í valdaættir
norðanlands. Af þessu má ráða að Sturla hafi haft höfðingjasjón-
armið til hjúskapar. Valdamenn á miðöldum notuðu hjónabönd til
að styrkja stöðu sína, auð og áhrif.28 Stórmennskubragurinn í
fyrirætlunum Sturlu kemur einnig fram í því að hann reynir að efla
Snorra son sinn og fær honum til ábúðar Staðarhól í Saurbæ þar
sem hann hafði lengst setið sjálfur. Hins vegar varð Þórður hirð-
prestur Magnúsar konungs lagabætis og þurfti Sturla þá ekki að
deila fjármunum milli sonanna.29
Það er rétt að hafa í huga að Sturla Þórðarson var líklega orðinn
hirðmaður Noregskonungs og einn helsti valdamaður hér á landi