Skírnir - 01.04.1989, Side 72

66
ULFARBRAGASON
SKÍRNIR
fyrir arfshlut þeirra. Gerir hann þó skarpan mun milli skilgetins
sonar síns, sem var réttborinn til arfs, og hinna óskilgetnu. Af frá-
sögnunum um þá bræður Snorra og Þórð virðist því aðeins mega
draga þá ályktun að Sturla sagnaritari hafi verið að benda á að fjár-
afli Snorra og barneignir hafi komið honum að litlu haldi vegna
sínku hans og skorts á framsýni en alls ekki sakað hann um fjöl-
lyndi út af fyrir sig. Þórður verður hins vegar sæll af öllu: sonum,
fé ærnu og verkum vel.
Astamál eru einkum nefnd í íslendinga sögu í sambandi við
valdastreitu höfðingjanna. Sams konar sjónarmið til hjúskapar og
barneigna koma þar fram og í ævi Sturlu sagnaritara sjálfs. Höfð-
ingjar kvænast til fjár og mannaforráða. Þeir eignast börn til að
styrkja valdastöðu sína og reyna að sjá svo fyrir að auður og völd
haldist í ættinni. Sturlungaaldarhöfðingjar breyta því ekki ósvipað
og valdamenn á meginlandinu. Það er hins vegar ljóst af sögunni að
barneignir utan hjónabands eru ekki taldar til framdráttar
höfðingjunum nema þeir sjái vel fyrir framhaldinu. Unnt er að
benda á önnur dæmi sem sýna að óregla í ástalífi er yfirleitt ekki
álitin til farnaðar einstaklingum eða samfélagi í sögunni. Viðhorf
Sturlu sagnaritara og höfundar Gudmundar sögu dýra fara því
saman hvað þetta varðar.
V
Frásagnir íslendinga sögu um hjúskaparmál benda til þess að á
Sturlungaöld hafi íslenskir höfðingjar samið sig í auknum mæli að
háttum erlendra stéttarbræðra í þeim efnum. Nú tengdust ættar-
bönd frá fornu fari erfðum, hjúskaparforsjá og heiðri manna.35
Ættfræði hefur því vafalaust verið stunduð á Islandi frá öndverðu.
Ekki minnkaði mikilvægi hennar við boð kirkjunnar um meinbugi
á hjónabandi. Ættartölur Sturlungu bera þó með sér stærilæti enda
miðast þær einvörðungu við höfðingjana. Sams konar metnaður
kemur fram í viðbótum þeim við sagnasafnið sem tengdar eru safn-
andanum.36 Þar eru ættir Skarðverja raktar frá merkum landnáms-
mönnum og gerð grein fyrir efni sem er nátengt höfuðbóli þeirra,
Skarði. Meira að segja Haukdæla þáttur, sem dregur fram hlut
Haukdæla í safninu og er upphafið að æviþætti Gissurar Þorvalds-