Skírnir - 01.04.1989, Blaðsíða 188

182
SIGURÐUR LÍNDAL
SKÍRNIR
Hér er því slegið föstu að sveitarfélögin séu sjálfstæð í þeim
skilningi að þau geti átt réttindi og borið skyldur og er það í fyllsta
samræmi við ákvæði stjórnarskrárinnar og þau lög sem áður giltu.1
Nýmæli er á hinn bóginn að sérstaða kaupstaða er afnumin. Er ein-
ungis gert ráð fyrir að orðið kaupstaður haldist í heitum þeirra
sveitarfélaga sem notuðu það fyrir gildistöku laganna. Samkvæmt
þessu heita nú sveitarfélög á Islandi hreppar, kaupstaðir eða bæir.
Gefa heitin kaupstaður og bær það eitt til kynna að íbúar séu eitt
þúsund eða fleiri. Reykjavík, elzti kaupstaður landsins, hefur þá
sérstöðu að sveitarfélagið nefnist borg, sbr. 3. mgr. 10. gr. sveitar-
stjórnarlaganna.
Um sveitarstjórnir eru ákvæði í 10. gr. sveitarstjórnarlaga annars
svohljóðandi:
I hreppum nefnist sveitarstjórn hreppsnefnd. Ef ráðinn er framkvæmda-
stjóri sveitarfélagsins nefnist hann sveitarstjóri og ef sett er á fót byggðar-
ráð sveitarstjórnar nefnist það hreppsráð.
í kaupstöðum nefnist sveitarstjórn bæjarstjórn, framkvæmdastjóri
sveitarfélagsins bæjarstjóri og byggðarráð sveitarstjórnar bæjarráð. Sama
gildir í hreppum þar sem meiri hluti íbúanna býr í þéttbýli og íbúafjöldi
hefur náð a. m. k. 1000 í 3 ár samfellt og svo er kveðið á um í samþykkt um
stjórn sveitarfélagsins. Nefnist sveitarfélagið þá bær.
í Reykjavík nefnist sveitarstjórn borgarstjórn, framkvæmdastjóri
sveitarfélagsins borgarstjóri og byggðarráð sveitarstjórnar borgarráð.
Byggðarráð skal kjörið úr hópi aðalfulltrúa í sveitarstjórn.
Stöðuheiti oddvita sveitarstjórnar má ákveða í samþykkt um stjórn
sveitarfélagsins.
Eins og fyrr segir var sú skipan gerð með sveitarstjórnarlög-
unum nr. 8/1986 að réttarstaða allra sveitarfélaga varð hin sama.
Fáein sérréttindi kaupstaða héldust þó um sinn í nokkrum sérlög-
um, en þau hafa nú flest verið felld brott með lögum nr. 108/1988.
Er þannig stefnt að fullu jafnræði milli allra sveitarfélaga hverju
nafni sem þau nefnast.
II
Sveitarfélög hér á landi voru í upphafi einvörðungu hreppar. Um
aldur þeirra og uppruna er flest á huldu, en mörg rök má þó færa
fyrir því að hreppaskipan hafi verið komin á þegar á 10. öld. En