Skírnir - 01.09.1990, Blaðsíða 268

520
GUNNAR SKARPHÉÐINSSON
SKÍRNIR
inngangsorðum. Á eftir fylgja síðan 25 þekktar vísur sem raðað er í
stafrófsröð. Þetta er nýmæli í skólaljóðasöfnum og fer vel á þessu. Engin
verkefni ætluð nemendum eru í bókinni en kennsluleiðbeiningar koma síðar
og einnig hljómsnælda við söngvakaflann sem er fyrsti kafli bókarinnar.
Ljóðsprotar verða eflaust vinsæl bók meðal kennara og nemenda. I henni er
margvíslegt efni sem er „gulltryggt" ef svo má segja. Hins vegar er ekki
verulegt nýjabrum að bókinni og heildarsvipur gamalkunnur.
Ljóðspor er miðbókin og sú sem mér virðist að best hafi tekist. Kemur þar
margt til. Bókin er sérlega falleg að ytra útliti. Kápumynd er gerð eftir
myndinni „Flugþrá" eftir Jóhannes Kjarval og grafíkmyndir eftir ellefu
myndlistarmenn prýða bókina. Prentun og öll uppsetning hefur tekist mjög
vel. Hér sýna umsjónarmenn líka til muna meiri hugkvæmni varðandi bæði
ljóðaval og verkefni en í hinum bindunum tveim. Ljóðasafninu er skipt í 20
kafla og ber hver kafli heiti sem gefur til kynna hvert sé efni ljóðanna.
Hverjum kafla eru líka sett eins konar einkunnarorð sem eru ýmist brot úr
ljóðum eða stutt ljóð sem móta enn frekar blæ hvers kafla. Allir kaflarnir
hefjast á verkefni sem sett eru í ramma og skera sig þannig frá ljóðunum í
heild. Með því móti trufla þau ekki lesandann við lestur ljóðanna. Á líkan hátt
er farið með orðskýringar. Þær standa við lok hvers kafla og eru prentaðar
á eilítið skyggðum fleti til aðgreiningar frá ljóðunum. Er þetta allt gert af
smekkvísi og alúð. Verkefnin við ljóðin eru margvísleg og er jöfnum höndum
leitast við að benda nemendum á listræn og bragfræðileg einkenni ljóðanna
og ýta undir sköpunargleði þeirra á mörgum sviðum. Yfir ljóðavalinu í heild
ríkir viss léttleiki sem er vel við hæfi barna. Ljóð þessarar aldar setja mestan
svip á bókina þó svo að 19. aldar skáld eigi hér líka mörg ljóð, t.d. eru átta ljóð
eftir Jónas Hallgrímsson. Það einkennir líka valið að vel hefur tekist að láta
gamalt efni og nýtt mætast og kaflarnir eru oftast ágætlega samstæðir. Að
öðru leyti verður ekki lagður dómur hér á valið enda á það að sýna breidd og
því ástæðulaust að gera einhverjar minni háttar athugasemdir þar sem al-
mennt hefur vel tekist til. Bókinni lýkur svo á stuttum kafla sem heitir „Ljóð-
lyklar“. Þar er nemendum veitt örlítil fræðsla um helstu einkenni ljóða. Sé ég
ekki betur en Ljáðspor hafi alla verðleika til að koma nemendum á sporið.
Ljóðspeglar er ívið stærri bók en Ljóðspor (208 bls.) og mjög efnismikil.
Þar er að finna á þriðja hundrað ljóða sem langflest eru frá 19. og 20. öld.
Þessi bók ber allt annan svip en Ljóðspor og ræður þar mestu um að hún er
myndskreytt með rúmlega tuttugu ljósmyndum eftir þrjá ljósmyndara. Fyrir
minn smekk eru ljósmyndirnar oftast of ótvíræðar og skortir þá lýrísku
margræðni sem vel heppnaðar myndskreytingar við ljóð þurfa að búa yfir.
Finnst mér bókin hafa óþarflega kaldan svip en kannski er hugmyndin sú að
þetta hæfi táningsaldrinum vel. Þessu ljóðasafni er skipt í átta kafla. Gerð er
grein fyrir forsendum niðurröðunar í inngangsorðum sem heita „Til kennara
og nemenda":
Ekki er raðað eftir höfundum eða aldri ljóðanna heldur miðað við að
hver kafli henti til þjálfunar ákveðinna þátta bragfræði eða myndmáls.
Hverjum kafla er síðan skipt í þætti og ræður þá ýmist efni, bragfræði