Skírnir - 01.04.1993, Page 81
SKÍRNIR
TEXTI OG LANDSLAG
75
armyndar tungumáls, hinnar ferköntuðu blaðsíðu síðustu alda, sé
að renna sitt skeið. Textinn er ekki lengur línuskiptur á tölvu-
diski, hann er ein óslitin röð tákna. Reyndar er hann ekki einu
sinni raðbundinn lengur: tölvan gerir okkur að vísu til geðs með
því að sýna okkur textann í þeirri tímaröðuðu mynd sem skiln-
ingarvit okkar þarfnast, en hún er jafnfær um að prenta allt út aft-
urábak, eða í hringi, eða í fullkomlega handahófskenndri röð. Og
reyndar eru nýjustu textar okkar, gagnasöfnin, aðeins tímarað-
bundnir í smáskömmtum, að því marki sem tungumál okkar
krefst. Innri tengingar gagnasafna eru ekki raðbundnar heldur
margvíðar eins og tengingar heilabúa okkar. Sá texti sem unninn
er uppúr þeim og birtist á tölvuskermi eða útprentun er aðeins
ein birtingarmynd tölvutextans. Tölvan prentar út þá ljósfleti
textans sem okkur líkar á hverjum tíma.
5
Landslag tekur ekki enda. Þegar siglt er frá landi uns Snæfellsjök-
ull og öll Islands fjöll sökkva í sæ, þá er stutt í að Færeyjar rísi,
eða Grænlandsjökull. Platon vissi að jarðkringlan væri hnöttur,
án útjaðra, án samskeyta: það segir sig sjálft, það er miklu eðli-
legra að ímynda sér slíkan heim heldur en þá skopmynd sem hef-
ur verið dregin upp af „heimsmynd víkinga“, fjöllótta köku með
klettóttum köntum og undir ómælisdjúp. Platoni fannst að vísu
ástæða til að velta fyrir sér hversvegna alheimurinn hefði ekki út-
limi eins og aðrar lifandi verur,9 en jaðarleysi hans vafðist ekki
fyrir honum, né heldur reyndar fyrir Ágústínusi. Að minnsta
kosti hafði Ágústínus ekki áhyggjur af endamörkum mannshug-
ans.10
Aðaleinkenni heimstextans er að hann er einn og óskiptur.
Sem flötur á hnetti tekur hann ekki enda. Þrátt fyrir greinileg skil,
klettóttar strendur, jökulrendur og rofabörð, er hann einn og
fullkominn. Engin eyja liggur það langt úti í reginhafi að hún fái
aldrei veður af landi. Eins er farið með bóktexta þessa heims:
9 Timaeus 34a.
10 Confessiones 6. bók