Skírnir - 01.04.1993, Qupperneq 196

190
í LÝÐRÆÐI
SKÍRNIR
athugasemd, sem ég hafði sett fram í grein með velþóknun Leifs
Johansens, sem lengi hafði fylgzt með sýsli mínu í kosninga-
fræði.6 7 Eg man hvernig ég lyftist í sætinu þegar ég las bréf Arr-
ows, þar sem hann setur fram skoðun andstæða fjórða „sjálf-
sagða“ skilyrðinu frá 1951. Ég óskaði strax eftir leyfi til að birta
bréfið og fékk það.
Ennfremur ber að geta fyrirlestrar Arrows við viðtöku verð-
launanna 1972/ Þar (bls. 229) skýrir hann áðurnefnt skilyrði á
allt annan hátt en nokkur höfundur mér vitanlega, eins og nú skal
sýnt:
Fjórða skilyrðið sem ég hef gert tillögu um, þess efnis að niðurstaðan sé
óháð óviðkomandi kostum, er vafasamara, þótt ég haldi því fram að í
reynd séu ríkar ástæður fyrir því: niðurstaða félagsskapar sem velur á
milli ákveðinna kosta er einungis háð því hvernig þeir raða þeim hópi
kosta. Hugsum okkur til að skilja hvað er í húfi, að félag eigi að velja
meðal kosta og geri það. Eftir ákvörðunina er minnzt á að kostur, sem
ekki hafði áður verið hugsað út í, sé hugsanlegur, en að vísu ekki fram-
kvæmanlegur. Félagsmenn geta teygt á röðum sínum til að koma þessum
nýja kosti í röðina; en ætti vitneskja um röðun á kosti, sem ekki verður
ákveðinn undir neinum kringumstæðum, að hafa áhrif á fyrri ákvörðun?
Reyndar fullnægja allar atkvæðagreiðsluaðferðir því skilyrði að nið-
urstaðan sé óháð óviðkomandi kostum; auðvitað er aldrei spurt um né
tekið tillit til röðunar þátttakenda á frambjóðendum meðal ekki-fram-
bjóðenda eða röðunar á ekki-frambjóðendum sérstaklega.
Af einhverjum ástæðum sést ekki vitnað í þessi orð, og það er
fyrst nýverið að vaknaði með mér forvitni til að kanna fyrirlest-
urinn.
Allt er þetta hið merkilegasta mál. Maður verður átrúnaðar-
goð fyrir setningu í sveinsstykki sínu í hagfræði. I fræðigreinum
og bókum birtist víðtæk viðleitni til að skilja hann. Eftir langa
6 Kunnugir fullyrða að röðin hafi verið komin að Johansen að hljóta verðlaun
sænska seðlabankans í hagfræði til minningar um Alfreð Nobel, en áður en
það yrði, féll hann frá á miðjum aldri (1983).
7 „General economic equilibrium: purpose, analytic techniques, collective
choice." Nobel Memorial Lecture, December 12, 1972. Les Prix Nobel en
1972, 209-31.