Skírnir - 01.04.1993, Page 261

SKÍRNIR
MEÐ ÍSLAND Á HEILANUM
255
Sumir vina minna töldu það til bóta að slást í för með öðrum ferða-
mönnum, en ég [...] rækist illa í hópi með mönnum sem hafa mestan
áhuga á veiðum. Eg ákvað því að fara einn míns liðs og lagði þar með í
hann“ (s. 1-2). Hér má greina fimm atriði: 1) Þýðing Dasents frá 1861
hafði mikil áhrif, margir ferðamenn vitnuðu til hennar en Waller var sá
eini sem sagði hana höfuðástæðu þess að hann fór til Islands. 2) „Viðtek-
in venja“ gefur til kynna að umtalsverður fjöldi ferðamanna hafi á ferð-
um sínum lotið gefnu skipulagi sem talið var eðlilegt. 3) Ferðin kostar
sitt, að vísu ekki auð á borð við þann sem Banks og Stanley réðu yfir, en
þó meira en ungur málaranemi gat reitt fram undir venjulegum kringum-
stæðum. 4) Gert er ráð fyrir að meðlimir breskra ferðahópa hafi mestan
áhuga á að skjóta fugla eða renna fyrir laxi (þess má geta að bresk veiðfé-
lög voru óðum að festa sér veiðiréttindi í bestu laxveiðiánum á Islandi).
5) Ákvörðun Wallers um að fara „einn síns liðs“ hljómar kunnuglega í
eyrum tuttugustu aldar manna. Svo virðist sem hann telji að reynsla sín
verði önnur og jafnvel sannari en hún væri ef hann ferðaðist um landið
umkringdur samlöndum sínum.
Waller lýsir ýmsu sem enginn hefur fjallað um áður. Hann segir til
dæmis frá ákaflega langdreginni messu þar sem sóknarbörnin rápa inn og
út úr kirkjunni, styrkja sig á brennivíni, taka í vörina og spjalla við
kunningjana út um opna kirkjugluggana á meðan presturinn þylur langa
predikun úr stólnum. Presturinn tyggur líka tóbak og eitt sinn „þagnaði
hann í miðjum blessunarorðum til að hrækja þrisvar í röð, af mikilli ná-
kvæmni og hraða, fram á mitt kirkjugólf" (s. 87). Athyglisverður kafli
fjallar um síðdegi á Hlíðarenda, sem er
helgasti staðurinn á öllu landinu í huga þeirra sem þekkja sögu
Gunnars. Mér var mjög í mun að teikna staðinn rétt upp [...] Eg hafði
ekki setið við vinnu mína lengi þegar til mín kom gamall maður,
hann dró velkta útgáfu af sögunni uppúr vasa sínum og byrjaði að
lesa fyrir mig um dauða Gunnars. [...] Við gengum nokkurn spöl upp
brekkuna og fundum þar steindys. ‘Þetta er gröf Gunnars,’ sagði
gamli maðurinn. ‘Þeir grófu hann hér [...] en andi hans unni sér ekki
hvíldar inní grjóthaugnum. Á stjörnubjörtum nóttum mátti heyra
hér ofan úr hlíðinni sungin stríðsljóðin sem hann söng í lifanda lífi
og menn sáu kynjaelda brenna inní dysinni.’ Hve undarlegt allt þetta
virtist. (s. 113-15)
Undarlegt er rétta orðið. Kaflinn segir okkur einna mest um rómantísk-
an áhuga Wallers á sögunni og óbilandi trú hans á sannleiksgildi hennar.
Gunnar hafði í raun og veru lifað og dáið hér á þeim stað þar sem ís-
lenski bóndinn og Waller standa og þarna er haugur hans. Ákafi Wallers
er svo mikill að hann virðist hafa gleymt því að hann kunni ekki nóg í ís-