Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Síða 58

Adolf Friðriksson & Orri Vésteinsson
HOFSTAÐIR í MÝVATNSSVEIT -
YFIREIT1991-1997
This article gives an overview of previous research at Hofstaðir near lake Mývatn in
NE-Iceland ; late 19th century reconnaisance, the large scale excavation of 1908 and
a smaller investigation in 1965. The long association of these structures (an excep-
tionally large longhouse and an oval pit in front of it), with heathen religious prac-
tices is discussed and a summary is given of the principal results of the ongoing
campaign of excavations. The long house is the latest structure on the site, aban-
doned sometime before 1104, but it has a long and complex history of rebuilding
and additions. The earlier levels of occupation within the longhouse produced many
layers of refuse which fill a collapsed pit-house. This belongs to the earliest phase of
the site, built in a matter of years after the deposition of the landnám tephra of
871 ±2. The distinct phasing of the site and the exceptionally good preservation of
the turf-structures and animal bones makes Hofstaðir an ideal place to study in
detail the adaption of the first generations of settlers to Icelandic conditions, their
effect on the environment and the emergence of a social structure.
Adolf Friðriksson & Orri Vésteinsson, Fornleifastofnun Islands, Bárugótu 3, 101 Reykjavík
Keywords: Viking Age, Settlement Archaeology, lceland
Inngangur
A breiðum hjalla austan Laxár, þar sem
áin rennur úr Mývatni, stendur bærinn
Hofstaðir í Laxárdal. Gamla túnið á
Hofstöðum er ofan við bæinn sem nú
er og liggur austurjaðar þess með rót-
um brekku sem er vaxin lyngi og lágu
kjarri neðst en ofar er hún grýtt og
blásin. Þar í túnjaðrinum við brekk-
una, um 100 metra austur frá bænum,
eru fornar tóftir sem vakið hafa athygli
fornleifafræðinga allt frá ofanverðri 19-
öld og fram á okkar daga.
Samkvæmt munnmælum sem voru
fyrst skráð á 19- öld voru á þessum
stað leifar hofs frá elstu tíð og hefur
þessara minja jafnan verið getið í um-
fjöllun um sögustaði eða fornleifar frá
þjóðveldisöld. Gerðar voru umfangs-
miklar rannsóknir á Hofstöðum í upp-
hafi 20. aldar og var árangur þeirra
lengi talinn staðfesta munnmælin, en á
síðari tímum hafa rannsóknir á hoftóft-
um á Islandi sætt töluverðri gagnrýni
og eru fornleifarnar á Hofstöðum nú
taldar vera af fornum bæ. Á grundvelli
Archaeologia Islandica 1 (1998) 58-73