Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Qupperneq 106

Adoif Friðriksson & Orri Vésteinsson
C15 er ofan á'ruslalögunum sem liggja
yfir holunni. Samhengi þessarar við-
byggingar skálans og gryfjunnar er
ljóst. Gryfjan hefur verið tekin og
veggir hennar hlaðnir, síðan hefur hún
fyllst af ruslalögum sem þynnast út í
átt að skála. Veggur viðbyggingarinnar
hefur þá fyrst verið reistur, þegar gryfj-
an var orðin því sem næst barmafull af
rusli. Ekki er hins vegar ljóst á þessu
stigi hvort viðbyggingin er jafngömul
og skálinn. Ef svo er, þá er jarðhúsið
talsvert eldra en skálinn og viðbygg-
ingar hans.
Forngripir og sýni
Við uppgröftinn fannst einungis einn
forngripur. Er það flatur, hringlaga
steinn með gati. Er þetta snældusnúð-
ur úr dökkgráum og fremur mjúkum
steini með rauðleitum blæ. Hann er
3,8 sm í þvermál og 1,8 sm þykkur.
Gatið er um 1 sm í þvermál. Flötu
hliðarnar eru lítillega kúptar, og er
önnur þeirra aðeins meira ávöl en hin.
A steininum má sjá nokkrar fíngerðar
rispur, eins og eftir hnífsodd. Sam-
kvæmt upplýsingum frá ábúendum á
Hofstöðum er efni þessu líkt að finna í
svonefndum Fellshól uppi á Hofstaða-
heiði. Mögulegt er að efnið í snúðinn
hafi verið fengið þaðan. Snúðurinn
fannst í C6a sem er aðalruslalagið í G.
Snúðurinn datt út úr sniði-b sem graf-
ið hafði verið 1908 og hreinsað 1965.
Engin sýni voru tekin við rannsóknina
önnur en til gjóskulagaathugana og
voru þau ekki skráð eða varðveitt.
Beinum sem fundust í C4 og Cl4 í
könnunarskurði var safnað er lögin
voru fjarlægð.
Samantekt og niðurstöður
Markmið rannsóknanna á Hofstöðum
1995 var að kanna aldur, gerð og hlut-
verk gryfjunnar sunnan við skálatóft-
ina miklu. Nú liggja fyrir skýrar nið-
urstöður um hvern þessara þátta. Víkj-
um fyrst að aldri gryfjunnar.
Gjóskulög og afstaða mannvistarlaga
sýna að holan hefur verið grafin og
veggir reistir við holubrúnir í lok 9-
aldar. Þetta er staðfest af gjóskulagi
sem nú er talið hafa fallið 871 ±2. Lík-
indi eru á að fyrstu ummerki manna-
ferða séu frá um 880.
Af gólfleifum þeim sem fundust
neðst í gryfjunni má ráða að hafst hafi
verið við í henni, en gólflag þetta er að
mestu ókannað enn. Þó að rannsókn
gryfjunnar sé langt frá því lokið er
ljóst að hún sver sig í ætt við jarðhús
frá víkingaöld sem fundist hafa við
fornbýli á Islandi og annarsstaðar á
Norðurlöndum. Yfir gólfi jarðhússins
er hrunið hleðsluefni sem kemur úr
veggjum hússins og jafnvel þaki. Er
hleðslur hússins hafa fallið saman eftir
að það lauk sínu upphaflega hlutverki
hefur tóftin verið notuð fyrir úrgang.
Þannig hafa hlaðist upp úrgangslög
um nokkurt skeið. I þessum lögum eru
bein, eldsmerktir steinar og aska af
brenndum mó og viði.
Athugun á aldri gryfjunnar gagnvart
byggingarsögu skálans reyndist einnig
árangursrík. Rekja má efsta ruslalagið
í gryfjunni útyfir veggi hennar og nær
106