Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Blaðsíða 12
Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 20098
að skipuleggja námið,“ segir Marga.. „Það
tók stuttan tíma að sannfæra mig um að
þetta væri leið sem var hægt að fara.“
Fáir í kennaraliðinu höfðu mikla reynslu
af því að skipuleggja hjúkrunarnám og
rannsóknir á háskólastigi. „Það var nýtt
fyrir okkur öllum að hugsa um hvernig
ætti að þróa þessi vísindi og engin leið að
vita nákvæmlega hvert við ættum að fara.
Við höfðum að vísu fyrirmynd úr bókum
hvernig ætti að kenna aðferðafræði,“ segir
Marga. Þróun í eigindlegum aðferðum,
sem margir hjúkrunarfræðingar vilja
nota, var rétt að hefjast og aðferðirnar
harla viðurkenndar í vísindasamfélaginu.
Spurningarnir voru margar. Hvað er
hjúkrun? Hvað eiga hjúkrunarfræðingar
að rannsaka? Aðföngin voru heldur ekki
upp á marga fiska fyrst um sinn.
„Það var heilmikil ögrun í að byrja svona
stórt verkefni á þessum forsendum. Uppi
voru efasemdir um að við myndum geta
haldið þetta út á vettvangi háskólans.
Við höfðum engar stöður og allt var mjög
frumlegt. Við áttum ekki bókasafn, ekki
ritara og fyrstu kennslubækurnar voru
gjafir eða bækur sem við áttum sjálf.
Fyrstu árin þurftum við að panta greinar
erlendis frá.“
Marga var eini fastráðni kennarinn í þrjú
ár en í dag eru fastráðnir kennarar um
30 og stefnt er að því að allir séu með
doktorsgráðu. „Á þessum árum hefur
orðið heilmikil breyting á starfsliði og getu
þess til þess að stunda rannsóknir því að
til að byrja með voru flestir okkar með
meistaragráðu og kannski ekki endilega
með áherslu á vísindin.“
„Uppi voru efasemdir
um að við myndum
geta haldið þetta út á
vettvangi háskólans.“
Námsbraut í hjúkrunarfræði var
gerð að sjálfstæðri deild 2000. Nú er
hjúkrunarfræðideild hluti af heilbrigðis-
vísindasviði. Marga segir að mikil
viðhorfsbreyting hafi átt sér stað á
seinni árum, hjúkrunarfræðingar á
deildum leita í vísindi og vilja fylgjast
með rannsóknarniðurstöðum og byggja
störf sín á vísindum. Bylting hafi orðið í
upplýsingatækni og er það mikil áskorun að
ná að hafa yfirlit og vinna úr öllum þessum
fróðleik sem hægt er að nálgast. Vegna
þessa hafi kennarar hjúkrunarfræðideildar
fengið ný viðfangsefni – að taka þátt í að
þróa klínískar leiðbeiningar. Verkefnið kalli
að hluta til á nýjan hugsunarhátt þar sem
vísindin eru ekki eina heimildin. „Það sem
á ensku er kallað evidence er flóknari
fyrirbæri en rannsóknarniðurstöður,“ segir
Marga. Gagnreynd þekking eða vitneskja
sé allt sem er mikilvægt að vita til þess
að geta sinnt sjúklingnum samkvæmt
bestu reynslu. Það feli í sér rannsóknir
en einnig reynslu hjúkrunarfræðinga og
sjúklinga. „Það er ekki nóg núorðið að
lesa leiðbeiningar frá einum aðila og fylgja
þeim, maður þarf að þekkja þetta allt.
Það þarf að eiga sér stað samstarf um
leiðbeiningar.“ Ekki sé lengur hægt að
tengja leiðbeiningar við eina sérgrein eða
fræðigrein eins og hjúkrun eða læknisfræði.
Marga tekur svínaflensuna sem dæmi,
hér þurfi að vinna leiðbeiningar sem eiga
við allt fagfólk og einnig leikmenn. Stefnan
sé að vinna þverfaglegt við gerð klínískra
leiðbeininga. Forstöðumenn fræðigreina
séu hér í lykilstöðu til þess að móta og
leiða slíkt samstarf.
Varðandi rannsóknir hafi áherslan
undanfarin ár verið á hagnýtum rann-
sóknum. Mörgu finnst það nauð synlegt
að rannsaka á vettvangi. Samt má ekki
gleyma að halda akademískri fjarlægð
við vettvanginn. „Við þurfum líka að horfa
gagnrýnið á starfið. Það má deila um
það hvort það sé hagnýtt en við erum
fræðimenn og þurfum að tileinka okkur
gagnýnni hugsun og opna augu okkar
við og við fyrir því sem við erum að gera,“
segir hún.
Almennt er íslenska hjúkrunarnámið álitið
vera gott á heimsvísu og með því að fara
háskólaleiðina var tekið stökk sem aðrar
þjóðir í Evrópu tóku miklu seinna og eru
enn að taka. „Við erum svolítið sér á báti
að hafa þorað að fara þessa leið við að
byggja upp háskólanám,“ segir Marga.
„Það er leitað til okkar frá öðrum löndum
og ég hef verið að kynna námið víða í
Evrópu.“
Marga segist dást að því hvað
hjúkrunarfræðingar hafi verið færir
að aðlagast þessari breytingu.
Sérskipulagða námið og annað sem
hjúkrunarfræðideildin hafi boðið upp á
hafa fengið betri viðbrögð hjá stéttinni
en henni óraði fyrir. „Stéttin hefur farið
í gegnum ótrúlegt breytingarskeið.
Margir með hjúkrunarpróf hafa farið í
sérskipulagt BS-nám og margir taka nú
meistarapróf og fara í doktorsnám. Það
er margt gott og gefandi fólk í stéttinni.
Vinnan okkar er líka gefandi, hún gefur
okkur kraft að þróa starfið og leyfir
okkur að vera bjartsýn. Fólk hefur verið
framtaksamt og byggt upp námið og
starfið,“ segir Marga.
Eitt meðferðarherbergi í Rannsóknastofnun í hjúkrunarfræði hefur fengið nafn Mörgu.