Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Blaðsíða 54
Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 200950
manneskjur sem eru svona gerðar leiða mann áfram. Auðvitað
heldur maður rosalega upp á þær, þær eiga trúnað manns
mikið frekar heldur en hinar. .... það er þetta sem ég virði svo
mikið. Að vilja veg okkar.
Sjúkraliðarnir voru meðvitaðir um að margir höfðu miklar væntingar
til verkefnisins og að þessi ábyrgð hvíldi á þeim. Þeir voru því
ákveðnir í að standa sig vel og láta verkefnið ganga. Stundum
minnti þetta á Pollýönnuleik eins og sjá má á eftirfarandi
dagbókarfærslu þátttakanda: „Starfsfólk verulega óhresst með
breytingarnar og vaxandi óánægja sem erfiðlega gengur að
hafa stjórn á. Ljúfustu einstaklingar eru farnir að slá frá sér.
Sérmenntuðu sjúkraliðarnir segja að allt sé í himnalagi – halló!“
Hjúkrunarfræðingarnir upplifðu einnig togstreitu vegna þeirra
hlutverkabreytinga sem áttu sér stað en þrátt fyrir það var þetta
líka jákvæð upplifun. Þeir veltu fyrir sér mörkum á milli menntunar
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða og hvort sjúkraliðarnir gerðu
sér grein fyrir hversu langt menntun þeirra næði. Það komu
enn fremur fram áhyggjur af því að mat sjúkraliða væri byggt á
annarri þekkingu en mat hjúkrunarfræðinga. Aðrar stéttir, t.d.
læknar sem fengju upplýsingar frá sjúkraliðum, þyrftu að gera
sér grein fyrir þessu. Hjúkrunarfræðingur skrifaði:
Sjúkraliði sem hefur starfað þarna (á deild A) lengi er að
hætta og sagðist hún ekki vera ánægð að vinna undir stjórn
sérmenntaðra sjúkraliða. Þeir væru misgóðir en sumir jafnvel
óþolandi. Mér finnst þetta miður og hefur farið fram hjá mér
þessi óánægja hjá starfsfólkinu.
Ný tækifæri
Sjúkraliðarnir með framhaldsnám upplifðu breytingu á hlutverki
sínu með nýrri þekkingu. Þeir öðluðust smám saman meiri
heildarsýn yfir viðfangsefnin og urðu meiri þátttakendur í
ákvarðanatöku og skipulagningu á deildinni. Þó að þeir öðluðust
þessa yfirsýn þá voru þeir enn í mikilli nálægð við sjúklingana
sjálfa og þannig trúir uppruna sínum, sem sjúkraliðar. Þeir
þurftu jafnframt að finna sig í því nýja hlutverki að stjórna
störfum annarra. Þetta gerðist um leið og þeir uppgötvuðu
verkefni sem hvíla á stjórnendum sem þeir höfðu ekki verið
meðvitaðar um áður, s.s. útdeiling verkefna og eftirfylgd. Þetta
kom fram í orðum sjúkraliða með framhaldsnám:
... kemur mér á óvart bæði með sjúkraliða og starfsfólk sem er búið
að vinna við aðhlynningu lengi, hvað maður þarf mikla eftirfylgd,
alltaf verið að segja það sama ... þetta finnst mér ný reynsla fyrir
mig að vinna með fólki að það þurfi svona mikið eftirlit.
Samskipti þeirra við aðra starfsmenn breyttist, fræðsla til
starfsfólks varð mikilvægur þáttur og samskiptaaðilarnir urðu
fleiri. Sjúkraliði með framhaldsnám skrifaði um ánægju sína:
„Ég er mjög ánægð að hafa fengið tækifæri til að taka þátt í
því og hefur það gefið mér mikla reynslu, bæði í sjálfstæðum
vinnubrögðum, auknu starfssviði og samskiptum við annað
starfsfólk.“ Annar starfsmaður lýsti hins vegar ánægju sinni
með nýtt hlutverk á þennan hátt:
„Sjúklingar og starfsmenn höfðu á orði í morgun hvað það
væri gott að vinna með okkur [sjúkraliðum með framhaldsnám]
og það gladdi mitt litla hjarta.“
Hjúkrunarfræðingarnir sáu að í sjúkraliðum með framhaldsnám
höfðu þær öðlast áhugaverða kollega sem höfðu þekkingu og
sjónarhorn sem var nær þeirra eigin eins og fram kom í orðum
hjúkrunarfræðings:
... maður geti verið að diskútera einhver hjúkrunarfræðileg
málefni við þær og þær eru áhugasamar og maður er að
reyna að miðla ... Þegar hægt er að komast yfir þetta að vera
með einhverja togstreitu ... það er hægt að vera með svona
dialog ... þá getur verið svo gaman, alveg eins og þegar við
[hjúkrunarfræðingar] erum að tala saman.
Hjúkrunarfræðingarnir sáu enn fremur að sjúkraliðarnir með
framhaldsnám lögðu sig fram um að ná tökum á nýju
starfssviði. Þeir voru áhugasamir, höfðu aukna þekkingu á sviði
öldrunarhjúkrunar og stóðu sig vel í að fylgjast með ástandi
sjúklinganna. Þeir komu með ábendingar um það sem betur
mátti fara og það kunnu hjúkrunarfræðingarnir að meta.
Aðstoðarfólkið og sjúkraliðarnir fundu hvernig sjúkraliðarnir
með framhaldsnám urðu smám saman öruggari í starfi og
fannst gott að vinna með sjúkraliðunum, þeir ofmátu ekki getu
sína og kölluðu til aðstoðar hjúkrunarfræðing þegar þyrfti. Þeim
fannst einnig að sjúkraliðarnir með framhaldsnám skildu betur
en hjúkrunarfræðingarnir hlutverk starfsmannanna.
Sjúkraliðarnir með framhaldsnám upplifðu að með aukinni
reynslu og þekkingu opnuðust ný tækifæri. Ekki bara fyrir þá
sem einstaklinga heldur einnig fyrir stéttina en til þess þurftu
þeir að sýna að þeir yllu starfinu. Um leið og þeir eru að nýta
nýfengna þekkingu er þeim mikilvægt að vinna með reyndu
fólki sem tilbúið er að miðla af þekkingu og reynslu. Með
aukinni þekkingu var starfið orðið skemmtilegra. Smátt og
smátt náðu þeir tökum á nýju starfi og öðluðust yfirsýn. Þeim
fannst þetta verkefni vera mikil reynsla en jafnframt ánægjuleg
og samtvinnuð framtíðartækifærum fyrir stéttina.
UMRÆÐA
Ýmsar vísbendingar komu fram í niðurstöðum gæðavísa RAI-
mats sem bentu til betri umönnunar. Þessar vísbendingar geta
þó að hluta til skýrst af breytingum sem urðu á sjúklingahópnum.
Niðurstöður um gæðavísa frá hjúkrunarheimilum á Íslandi
sýna að gæði umönnunar haldast stöðug á milli ára
(Heilbrigðisráðuneytið, 2007). Þessi stöðugleiki í gæðavísum
rennir stoðum undir að sú jákvæða breyting, sem kom
fram á gæðavísum, hafi einnig tengst rannsóknarverkefninu.
Niðurstöður úr RAI-mati gáfu einnig vísbendingar um að
sjúklingahópurinn á deildinni varð í mun stöðugra ástandi
eftir breytingu. Breytingar á gæðum voru ekki tölfræðilega
marktækar en gáfu þó vísbendingar um stöðugleika í gæðum
hjúkrunar.
Niðurstöður varðandi starfsánægju bentu til þess að meiri
stuðning hefði þurft við breytinguna en jafnframt aukna ánægju
með ákveðna þætti í starfinu. Mesti munur á fyrri og seinni könnun
kemur fram þar sem starfsmenn telja að vinnuhópurinn hafi
aukið hæfni sína til að leysa vandamál, starfið sé skemmtilegra