Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Qupperneq 57

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 2009 53
Útdráttur
Markmið rannsóknarinnar var að afla þekkingar á því hvernig
stuðlað er að öryggi sjúklinga sem fara í skurðaðgerðir og
hvað hjúkrunarfræðingar á skurðstofum álíta að ógni öryggi.
Rannsóknin var eigindleg og gagna var aflað með viðtölum
við skurðhjúkrunarfræðinga og með umræðum í rýnihópum.
Þátttakendur voru hjúkrunarfræðingar á tveimur skurðstofum
Landspítala – háskólasjúkrahúss. Gögn voru greind með
túlkandi innihaldsgreiningu. Niðurstöður lýsa þáttum sem
styrkja öryggi sjúklinga, svo sem áherslu á fyrirbyggingu í
skurðhjúkrun, skipulagi starfa skurðhjúkrunarfræðinga í sérhæfð
teymi og áhrifum góðs samstarfs á skurðstofum. Þáttum, sem
geta ógnað öryggi sjúklinga, var einnig lýst. Það eru fyrst og
fremst þættir sem lúta að skipulagi og vinnuumhverfi, svo
sem miklum hraða, auknum kröfum um afköst, vinnuálagi,
ójafnvægi í mönnun og því að hafa ekki stjórn á aðstæðum.
Atvik, sem upp hafa komið, voru rædd í rýnihópunum. Gildi
rannsóknarinnar felst í því að þáttum í starfsemi skurðstofa,
sem hjúkrunarfræðingar telja að styrki öryggi sjúklinga og
ástæða er til að hlúa að, er lýst sem og þáttum sem ógna
öryggi.
Lykilorð: Öryggi sjúklinga, óvænt atvik, atvikaskráning,
skurðhjúkrun, innihaldsgreining
INNGANGUR
Í þessari rannsókn var leitast við að varpa ljósi á þætti
sem stuðla að eða ógna öryggi sjúklinga sem eru í umsjá
skurðhjúkrunarfræðinga. Rannsóknin var gerð í framhaldi af
rannsókn sem gerð var meðal hjúkrunarfræðinga á skurðstofum
Landspítala – háskólasjúkrahúss (LSH) þar sem stór hluti
þátttakenda áleit kjarna skurðhjúkrunar felast í að tryggja öryggi
sjúklinga (Herdís Alfreðsdóttir, 2003). Þegar gagnasöfnun hófst
árið 2004 höfðu fáar rannsóknir verið gerðar þar sem athyglin
beindist sérstaklega að öryggismálum á skurðstofum. Hins vegar
hafði verið mikið fjallað um öryggi innan heilbrigðisþjónustunnar
almennt. Institute of Medicine (IOM) í Bandaríkjunum birti
skýrslur þar sem settar voru fram ábendingar um verulegar
brotalamir varðandi öryggi í heilbrigðiskerfi Bandaríkjanna sem
opnaði augu margra fyrir umfangi og alvarleika vandans (Kohn
o.fl., 2000; Page, 2004). Hér á landi vöktu Lovísa Baldursdóttir
og Laura Sch. Thorsteinsson athygli á þessari umræðu meðal
hjúkrunarfræðinga og bentu á ýmsa þætti sem ógna öryggi
sjúklinga á heilbrigðisstofnunum og hættum á mistökum (Laura
Sch. Thorsteinsson, 2006; Lovísa Baldursdóttir, 2003).
Samfara því að vakin hafi verið athygli á brotalömum í
öryggismálum innan heilbrigðisþjónustunnar þá hefur skilningur
á eðli og orsökum mistaka einnig breyst. Kenningar Bretans
Herdís Alfreðsdóttir, Landspítala – háskólasjúkrahúsi
Kristín Björnsdóttir, Háskóla Íslands
ÖRYGGI SJÚKLINGA Á SKURÐSTOFU: RANNSÓKN Á
STARFSAÐSTÆÐUM OG ÁHRIFUM SKURÐHJÚKRUNAR
ENGLISH SUMMARY
Alfredsdottir, H. and Bjornsdottir, K.
The Icelandic Journal of Nursing (2009). 85(4) 53–60
PATIENT SAFETY IN THE OPERATING ROOM:
WORK ENVIRONMENT AND OPERATING ROOM
NURSING
The aim of this study was to gain knowledge of what
enhances the safety of patients undergoing operations and
what OR nurses perceive as threats to their safety. This
was a qualitative study based on interviews with OR nurses
and focus group discussions among them. Participants
were nurses on two of the OR units at Landspitali University
Hospital. Data were analysed using an interpretive content
analysis. They reflect factors in OR nursing that enhance
patient safety such as the emphasis placed on prevention of
mistakes, the organization of the work into specialized teams
and good collaboration in the teams. Factors that threaten
patient safety were mainly related to the organization of the
work and the conditions under which the work took place. The
speed at which the work is performed, demands increased
efficiency and output, instability in staffing and lack of control
over the conditions of work were all mentioned. Insidents
that have occured were discussed in the focus groups. This
study has added to current knowledge and understanding by
outlining factors in the OR work environment that OR nurses
consider strengthening for patient safety and should therefore
be enhanced as well as describing factors that threaten
patient safety.
Key words: Patient safety, adverse events, incident reporting,
operating room nursing, content analysis.
Correspondance: herdisal@landspitali.is
James Reason (1990) um eðli og orsök mannlegra mistaka
(e. human error) eru útbreiddar og voru lagðar til grundvallar
í þessari rannsókn. Reason skiptir mistökum í virk mistök
(e. active failure) annars vegar og dulin mistök (e. latent
failure) hins vegar. Virk mistök eiga sér stað vegna þess
að starfsmann skortir þekkingu eða færni, vegna gleymsku,
truflunar við verkefni eða vegna þess að aðstæður eru
ekki metnar rétt. Einnig getur orsökin verið brot á reglum,
svo sem þegar brugðið er út af öruggum vinnureglum eða
staðlar eru ekki virtir. Dulin mistök eru rakin til skipulags og
stjórnunarlegra ákvarðana. Slíkar ákvarðanir geta til dæmis