Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Blaðsíða 59

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 2009 55
Ritrýnd fræðigrein
reynslu sinni. Þátttakendur voru valdir eftir að rannsóknin
hafði verið kynnt á fundum starfsmanna og óskað eftir
sjálfboðinni þátttöku skurðhjúkrunarfræðinga. Áhugasamir
höfðu samband við deildarstjóra sem mat hvort viðkomandi
fullnægði þeim viðmiðum sem sett höfðu verið fram. Í samræmi
við leiðbeiningar rannsakenda völdu deildarstjórar síðan
þátttakendur þannig að breidd væri í reynslu og þekkingu
þeirra, þ.e. að þeir kæmu úr mismunandi sérfræðiteymum
og hefðu sinnt mismunandi verkefnum fyrir deildarnar. Allir
þátttakendur voru með viðbótarnám í skurðhjúkrun og höfðu
langa reynslu eða að meðaltali 21 ár (11–30 ár). Höfð voru
einstaklingsviðtöl við fjóra hjúkrunarfræðinga á skurðstofu í
Fossvogi og fjóra á skurðstofu við Hringbraut, samtals átta
hjúkrunarfræðinga.
Tilgangur rýnihópanna var að ræða og dýpka þá þekkingu
sem kom fram í einstaklingsviðtölunum og benda á leiðir til að
hagnýta hana við þróun skurðhjúkrunar. Settir voru saman tveir
rýnihópar, einn á hvorri deild, og voru fjórir hjúkrunarfræðingar
í hvorum. Við val á þátttakendum var haft að leiðarljósi að
einstaklingarnir hefðu áhuga á að deila reynslu sinni en einnig
að taka þátt í að ræða og undirbúa breytingar. Forsendum fyrir
þátttöku í rýnihópum var breytt með það í huga að fá inn víðari
sjónarmið og meiri breidd í hópinn og ekki gerð krafa um 5 ára
starfsreynslu við skurðhjúkrun. Þátttakendur höfðu starfað að
meðaltali 15 ár (3–21 ár).
Tilskilinna leyfa var aflað frá siðanefnd LSH og siðanefnd
stjórnsýslurannsókna á LSH og rannsóknin tilkynnt til
Persónuverndar. Leitað var upplýsts samþykkis allra
þátttakenda.
Framkvæmd gagnasöfnunar
Fyrsti höfundur þessarar greinar átti ítarleg um það bil einnar
klukkustundar löng viðtöl við hvern þátttakanda. Viðtölin
voru hálfstöðluð og stuðst var við viðtalsramma sem fól í sér
efnispunkta sem ræddir voru. Þetta voru atriði eins og reynsla í
starfi, breytingar á skipulagi starfsins og afstaðan til fjölmargra
þátta sem tengjast öryggisatriðum í aðgerðum. Viðtalsramminn
var settur saman með hliðsjón af tilgangi rannsóknarinnar en
jafnframt hafði þátttakandi svigrúm til að tala að eigin óskum.
Það að vera með spurningar að nokkru leyti staðlaðar var
hugsað til að auðvelda greiningu (Kvale, 1996). Markmiðið með
viðtölunum var að fá þátttakendur til að miðla reynslu sinni af
starfsaðstæðum og skoða þætti sem koma í veg fyrir mistök
eða auka hættu á þeim.
Til að stýra rýnihópunum var leitað til þróunarráðgjafa í hjúkrun
við LSH sem hefur mikla innsýn í og reynslu af gæða- og
öryggismálum innan sjúkrahússins. Rannsakandi var hins
vegar sem athugandi á fundum rýnihópanna og skráði hjá sér
athugsemdir til að auðvelda skráningu og túlkun umræðna.
Stuðst var við viðtalsramma sem byggður var á niðurstöðum
úr einstaklingsviðtölum (sjá töflu 1). Þátttakendur ásamt
stjórnanda í rýnihópum skilgreindu sameiginlega vandamál
varðandi öryggi sjúklinga á skurðstofu, leituðu orsaka þeirra og
unnu í sameiningu að því að leita leiða til að leysa vandamálin.
Þetta ferli er upphaf þess að gera breytingar en í þessari
rannsókn er ekki fylgst með framkvæmd þess né hægt að
meta árangur. Öll viðtöl og umræður í rýnihópum voru tekin
upp á segulband og vélrituð orðrétt ásamt annarri tjáningu
viðmælenda sem greina mátti á upptökunum. Vélrituð handrit
voru þau gögn sem unnið var með við greiningu.
Tafla 1. Viðtalsrammi rýnihópa.
1. Styrkjandi þættir:
Skurðhjúkrun einkennist af fyrirbyggingu og vernd sjúklingsins
Einstaklingsmiðuð hjúkrun og fyrirbygging skaða
Samvinna í móttöku og öflun upplýsinga styrkir öryggið
Styðja og virða sjúklinginn
Teymin skapa traust og styrkja öryggið með sérhæfðri þekkingu
og færni
Sérhæfð þekking og betri hjúkrun
Langt samstarf – góð samvinna
2. Þættir til skoðunar:
Það eru áhyggjur af meiri hraða og auknum kröfum
Starfið krefst stöðugrar einbeitingar og vinnuálag krefst þreks
Það er mikilvægt að hafa stjórn á aðstæðum
Það þarf að leggja áherslu á jafnvægi í mönnun, góðan
undirbúning og skýrar reglur
3. Úrvinnsla mistaka með áherslu á stuðning og lærdóm, hvernig
verður það best gert?
Gagnagreining
Gögn voru greind með túlkandi innihaldsgreiningu. Greiningin tók
mið af markmiðum rannsóknarinnar og rannsóknarspurningum
og leitað var að merkingu þess sem viðmælendur tjáðu (Baxter,
1994, Down-Wamboldt, 1992, Graneheim og Lundman, 2004).
Við greiningu gagna var tekið mið af aðferðum Graneheim og
Lundman (2004) og Down-Wambolt (1992) að því marki sem
þær hafa skírskotun til þessarar rannsóknar. Gagnagreining
hófst á því að öll viðtölin voru marglesin en síðan hófst vinna við
að þróa kóðunarflokka. Út frá fyrstu viðtölum voru settar fram
hugmyndir að flokkun greininga sem mótuðust og breyttust
eftir því sem leið á gagnagreininguna. Flokkun stýrðist í upphafi
af viðtalsramma rannsóknarinnar og voru gögnin brotin niður út
frá umræðuefni spurninganna. Þetta form var þó aðeins notað
til þess að koma gögnunum á form sem hjálpaði rannsakendum
í byrjun en jafnframt var haldið opnum leiðum til að sjá gögnin
með nýjum hætti. Flokkun og þemagreining var endurskoðuð
eftir því sem meiri gögn lágu fyrir og merkingarfræðilegt
samband skýrðist og þá voru viðtölin skoðuð aftur með tilliti til
þeirra breytinga (Rubin og Rubin, 1995; Sandelowski, 1995).
Ýmsar aðferðir voru notaðar til að efla réttmæti rannsóknarinnar.
Má t.d. nefna að greiningar voru gerðar sjálfstætt af báðum
höfundum og misræmi rætt og komist að sameiginlegri